مینوز برگ گوجه فرنگی، Tuta absoluta (Meyrick)(Lepidoptera: Gelechiidae)، یکی از آفات مهم گوجه فرنگی، سیب زمینی و سایر گیاهان خانواده سولاناسه Solanaceous با اهمیت اقتصادی بالایی می‌باشد. یکی از ابزارهای اصلی در مدیریت این آفت استفاده از حشره کش‌های مصنوعی می‌باشد هرچند که استفاده متوالی از حشره کش‌های شیمیایی به سرعت منجر به بروز مقاومت آفت می‌شود. استفاده از ترکیباتی با منشا طبیعی مانند اسانس‌های گیاهی در کنترل آفت جایگزین مناسبی برای حشره کش‌های شیمیایی با سمیت کم‌تر روی موجودات غیر هدف و ماندگاری کم در محیط زیست محسوب می‌شوند. در این تحقیق، سمیت تنفسی اسانس آویشن شیرازی روی مراحل تخم، لارو سن دوم و حشره کامل مورد بررسی قرار گرفت. اسانس گیاه با استفاده از دستگاه کلونجر (Clevenger) به روش تقطیر با آب استخراج شد. کلیه آزمایش‌ها در دمای 2±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. سمیت تنفسی اسانس روی لاروهای سن دوم (درون برگ) و تخم ها در ظروف پلاستیکی ماکرو 1800 میلی لیتری تست شد و ظرف‌ها به طور جداگانه محتوی برگ‌های حاوی تونل لاروی با 10 عدد لارو سن دوم یا 20 عدد تخم بودند و برای لاروهای سن دوم (بیرون برگ) و حشرات کامل آزمایشات زیست سنجی در ظروف شیشه ای 600 میلی لیتری که محتوی 10 عدد لارو سن دوم (بیرون برگ) یا حشره کامل به طور جداگانه بود؛ انجام گرفت. کاغذ‌های صافی به قسمت داخلی ظروف چسبانده شد. کاغذ های صافی به غلظت‌های مختلف اسانس در دامنه بین20 تا 640، 2 تا 10 ، 8/0 تا 5/2 و 1 تا 2 میکرولیتر بر لیتر هوا به ترتیب روی مراحل تخم، لارو سن دوم درون تونل برگ، لارو سن دوم به صورت مستقیم و حشره کامل، آغشته شد و هر غلظت با سه تکرار به همراه شاهد آزمایش شد. میزان تلفات بعد از 48 ساعت شمارش و مقادیر LC50 برای تخم، لارو سن دوم (درون و بیرون گ) و حشره کامل این آفت محاسبه شد. تجزیه و تحلیل پروبیت داده‌ها نشان داد میزان LC50 برای تخم، لارو سن دوم درون برگ، لارو سن دوم بیرون برگ و حشره کامل به ترتیب 26/60، 44/4، 26/1 و 37/1 میکرولیتر بر لیتر هوا بود. نوع و میزان درصد ترکیبات گیاهی در هر کدام از اسانس ها با استفاده از دستگاه GC/MS تعیین گردید. در اسانس آویشن شیرازی Thymol (52/33 درصد)، Carvacrol (37/14 درصد)، Linalool (08/11 درصد)، γ.- terpinene (50/8 درصد) جزو ترکیبات شیمیایی عمده بودند. نتایج ما نشان داد که مرحله حشره کامل و لاروهای سن دوم بیرون برگ شب پره مینوز برگ گوجه فرنگی نسبت به اسانس آویشن شیرازی خیلی حساس‌تر از تخم و لارو سن دوم درون برگ آفت بودند.
