چکیده
یکى از مهمترین معیارهایى که براى بررسى کارایى شکارگران مورد استفاده قرار مى گیرد واکنش تابعى آن ها مى باشد که ارتباط میان تراکم طعمه و تعداد طعمه مورد حمله شکارگر را نشان می دهد. واکنش تابعی یک شکارگر به تغییرات تراکم طعمه با عواملی مانند مدت زمان در دسترس بودن طعمه، نرخ حمله موفقیت آمیز و زمان دستیابی به طعمه توسط شکارگر توصیف می شود و به سه نوع اول، نوع دوم و نوع سوم تقسیم می شود. کفشدوزک Hyperaspis polita weise، یکی از شکارگرهای مهم شپشک‌های آردآلود در استان خوزستان می‌باشد. در این تحقیق توان و میزان قدرت این شکارگر مهم در کنترل شپشک آردآلود پنبه Tinsley Phenacoccus solenopsis ، از طریق انجام واکنش تابعی لارو سن چهار، ماده و نر بالغ آن روی ماده بالغ شپشک آردآلود پنبه در شرایط آزمایشگاهی (دمای 1±30 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 14:10 ساعت (تاریکی: روشنایی)) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور پس از تهیه 18 تکرار از تراکم های 2، 4، 8، 12، 16و 32 ماده بالغ شپشک آردآلود پنبه، طعمه‌ها در ظروف آزمایش پلاستیکی به ابعاد 3×7×9 سانتیمتر حاوی دیسک سیب زمینی قرار گرفته و به طور جداگانه در اختیار نر و ماده بالغ 5 روزه و جفت‌گیری کرده و لارو سن چهارکفشدوزک که به مدت 12 ساعت به منظور استاندارد کردن سطح گرسنگی در اُپن دورف 5/1 میلی لیتری نگه داشته شده بودند، قرار گرفتند. بعد از گذشت 24 ساعت هر یک از مراحل مورد بررسی حذف و تعداد طعمه خورده‌شده توسط هر کدام از آنها ثبت گردید. تجزیه داده‌های واکنش تابعی با استفاده از روش توصیه شده جولیانو در دو مرحله صورت گرفت. برای تعیین نوع واکنش تابعی از رگرسیون لجستیک و با استفاده از تابع چند جمله ای نسبت شپشک ماده‌ی بالغ خورده شده توسط لارو سن چهار و ماده بالغ و نر بالغ کفشدوزک به تعداد اولیه‌ی شپشک ماده استفاده گردید. نتایج رگرسیون لوجستیک نشان داد که واکنش تابعی برای هر سه مرحله زیستی شکارگر از نوع دوم می باشد و مقادیر نرخ حمله (a)، زمان دستیابی (Th) و حداکثر نرخ حمله (T/Th)، توسط مدل راجرز برای لارو سن چهارم به ترتیب 0029/0±0196/0 بر ساعت، 4551/0±3262/3 ساعت و 2/7 طعمه، برای ماده بالغ کفشدوزک 00238/0±0131/0 بر ساعت، 7419/0±4765/3 ساعت و 9/6 طعمه و برای نر بالغ کفشدوزک 00528/0±0195/0 بر ساعت، 2624/1±0126/12 ساعت و 9/1 طعمه براورد شد. بر اساس نتایج به‌دست آمده لارو سن چهار و پس از آن ماده بالغ کفشدوزک H. polita از توانایی بالایی در امر کنترل بیولوژیک شپشک آرد آلود پنبه برخوردار است.
واژه‌های کلیدی: نرخ حمله، زمان دستیابی، شپشک آردآلود پنبه
