بیماری مرگ‌گیاهچه خیار یکی از بیماری‌های مهم و مخرب محصولات گلخانه ای می باشد. گونه های متعدد قارچی باعث وقوع این بیماری در شرایط گلخانه می شوند. گونه های مختلف قارچ های خانوده Pythiaceae باعت بیماری مرگ گیاهچه در مراحل اولیه رشد گیاهچه می شوند. در ایران، گونه Pythium aphanidermaum یکی از گونه های مهم در ایجاد بیماری مرگ گیاهچه خیار در گلخانه ها می باشد. کنترل شیمیایی بیماری های گیاهی با استفاده از قارچ کش ها، علاوه بر هزینه بالا، آلودگی زیست محیطی را برای انسان در بر دارد. کنترل بیولوژیک عوامل بیماری زای گیاهی بوسیله عوامل کنترل کننده بیولوژیک در جهت رسیدن به کشاورزی پایدار به عنوان یک راه جایگزین برای کنترل بیماری های گیاهی مورد توجه محققان قرار گرفته است. در این تحقیق، اثر کود بیولوژیک ورمی کمپوست در القاء مقاومت سیستمیک در خیار گلخانه ای به بیماری مرگ گیاهچه ناشی از قارچ P. aphanidermaum مورد بررسی قرار گرفت. ورمی کمپوستها که از تجزیه فضولات آلی بوسیله کرمهای خاکی تولید می شوند دارای یک ساختار با ذرات ریز بوده و دارای مواد غذایی به صورت قابل جذب توسط گیاه می باشد. کود ورمی کمپوست ( 30 ) در گلدان های 2 کیلویی با خاک استریل مخلوط و بذور گندم استریل در آن کاشته شد. از بذر شاهدانه پوشیده شده بوسیله کلونی قارچ جهت مایه تلقیح استفاده شد. این آزمایش در شرایط گلخانه و در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. از برگ گیاهچه های خیار در مرحله 6-4 برگی جهت بررسی سطح بیان دو ژن Cupi4 و کیتیناز با استفاده از روش بیان ژن در زمان واقعی استفاده شد. افزایش اجزاء عملکرد گیاه خیار ( وزن تر و حشک ریشه، وزن اندام هی هوایی)، سه هفنه بعد از تلقیح به عامل بیماری مرگ گیاهچه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آنالیز بیان ژن نشان داد که بیان هر دو ژن تحت تاثیر تیمار ورمی کمپوست قرار گرفته است ولی سطح بیان ژن Cupi4 (65/23) نسبت به ژن کیتیناز (45/2) افزایش قابل توجهی داشت. بررسی اجزاء عملکرد نشان داد که بیشترین و کمترین میزان افزایش صفات مورد آزمایش به ترتیب، مربوط به صفات وزن تر و خشک ریشه و وزن اندام های هوایی می باشد. با توجه به نتایج بدست آمده، چنین نتیجه گیری می شود که کود بیولوژیک ورمی کمپوست می تواند مقاومت سیستمیک القایی در گیاه را از طریق تاثیر بر روی سیستم ریشه گیاه (بهبود شرایط خاک) تحریک و به عنوان عامل بیوکنترل تقویت کننده گیاه در برابر عوامل بیمارگر قارچی مورد استفاده قرار گیرد.
