ویروئیدهای بیماری‌زا در مرکبات در چهار جنس از خانواده Pospiviroidae قرار می‌گیرند. ویروئیدهای مرکبات شامل ویروئید اگزوکورتیس مرکبات (CEVd) از جنس Pospiviroid، ویروئید کوتولگی رازک (HSVd) از جنس Hostuviroid، ویروئید ترک خوردگی پوست مرکبات (CBCVd) از جنس Cocadviroid و چهار ویروئید از جنس Apscaviroid شامل ویروئید تاخوردگی برگ مرکبات (CBLVd)، ویروئید کوتولگی مرکبات(CDVd) ، ویروئید پنج مرکبات (CVdV) و ویروئید شش مرکبات (CVdVI-os) هستند. در طبیعت ویروئیدهای CEVd، HSVd و CBCVd علاوه بر مرکبات در گیاهان علفی نیز قادر به ایجاد آلودگی هستند ولی دامنه میزبانی طبیعی و آزمایشگاهی ویروئیدهای CBLVd، CDVd، CVdV و CVdVI محدود به مرکبات است. در این تحقیق دامنه میزبانی آزمایشگاهی ویروئیدهای CEVd، HSVd، CBLVd، CBCV، CDVd و CVdV بررسی شده است. به این منظور همسانه های عفونت‌زای ویروئیدهای مذکور به روش Agroinoculation به گیاهان گوجه فرنگی (Solanum lycopersicum)، خیار(Cucumis sativus)، توتون (Nicotiana tabacum var. turkish)، سیب زمینی (Solanum tuberosum)، اطلسی (Petunia hybrida)، لوبیا (Phaseolus vulgaris)، فلفل (Capsicum annuum)، خربزه (Cucumis melo)، هندوانه (Citrullus lanatus) و جینورا (Gynura aurantiaca) مایه زنی شد. سه هفته پس از مایه زنی از برگ‌های جوان و تلقیح نشده گیاه اسید نوکلئیک به روش SDS-استات پتاسیم استخراج شده و واکنش زنجیره‌ای پلی‌مراز با نسخه‌برداری معکوس با استفاده از آغازگرهای اختصاصی هر ویروئید انجام شد. انتقال مکانیکی ویروئید از گیاهان مایه زنی شده به گیاهان سالم با استفاده از بافر فسفات پتاسیم 01/0 مولار با اسیدیته هفت انجام شد. نتایج RT-PCR همانندسازی ویروئیدهای CEVd، HSVd، CBCVd و CVdV درکلیه گیاهان مایه زنی شده را تایید کرد ولی CBLVd در سیب زمینی و فلفل و CDVd در فلفل ردیابی نشدند. شش هفته پس از مایه زنی ویروئید CVdV در گیاهان گوجه فرنگی علایم ریزبرگی، بدشکلی برگ و روخمشی، در سیب زمینی علایم بدشکلی برگ را ایجاد کرد. ویروئید CBCVd در گوجه فرنگی علایم ریزبرگی، پیسک، بدشکلی برگ و روخمشی و در لوبیا علایم کشیدگی پهن برگ ایجاد کرد. ویروئید HSVd در خیار و خربزه علایم بدشکلی برگ و در گوجه فرنگی علایم روخمشی، ریز برگی و پیسک را تولید کرد. ویروئید CEVd در گوجه فرنگی باعث علایم روخمشی، در اطلسی رنگ پریدگی گل و در جینورا باعث علایم بدشکلی برگ شد. ویروئید CBLVd علایم خفیف روخمشی درگیاه گوجه فرنگی و جینورا و CDVd علایم بدشکلی و پیسک را درگیاهان گوجه فرنگی و خربزه ایجاد کرد. در این مطالعه برای اولین بار بیماری‌زایی ویروئیدهای CVdV، CBLVd و CDVd از جنس Apscaviroids در میزبان‌های علفی گزارش می‌شود. گیاهان خربزه، هندوانه و لوبیا به عنوان میزبان‌های جدید آزمایشگاهی برای ویروئیدهای CEVd، HSVd و CBCVdهستند. همچنین گیاهان فلفل، سیب زمینی، اطلسی و جینورا نیز به عنوان میزبان‌های جدید آزمایشگاهی برای ویروئیدهای CBCVd و HSVd معرفی می‌شوند. این میزبان‌ها می‌توانند در بررسی بیولوژی و مکانیسم بیماری‌زایی آن‌ها می‌تواند مورد استفاده قرار گیرند.
