چکیده
بیماری پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه و طوقه چغندر قند از جمله بیماریهای مهم در اغلب مناطق چغندرکاری کشور می باشد. استفاده از ارقام مقاوم روش مؤثری برای مبارزه با این بیماری خاکزاد در مزارع آلوده می باشد. در این تحقیق، تعداد 8 رقم خارجی به همراه دو رقم شاهد مقاوم (Kermit و Dorothea) و یک رقم شاهد حساس (جلگه) به مدت دو سال (93-1392) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مناطق با آلودگی طبیعی در شرایط مزرعه ]مشهد (تربت جام) ، میاندوآب و قزوین[ مورد ارزیابی قرار گرفتند. این ارقام در دو تکرار در میکروپلات های کرمانشاه (شرایط آلودگی مصنوعی) نیز ارزیابی شدند. برای هر یک از سه منطقه با آلودگی طبیعی، صفات کمی و کیفی پس از برداشت آزمایشات اندازه گیری شد. در آزمایشات سال 1392 در منطقه مشهد، از نظر عملکرد شکر سفید هیچیک از ارقام تفاوت معنی داری با میانگین ارقام شاهد مقاوم (46/5 تن در هکتار) نداشتند.در منطقه قزوین، تفاوت همه ارقام بجز ارقام Asketa، MA4014 و Kuhn35 با میانگین ارقام شاهد مقاوم معنی دار بود و در میاندوآب، هیچیک از ارقام از نظر عملکرد نسبت به میانگین رقم شاهد مقاوم برتری نداشتند. در شرایط میکروپلات، هیچکدام از ارقام از نظر آماری، میزان آلودگی کمتری نسبت به رقم شاهد مقاوم نداشتند. در سال 1393 و در منطقه مشهد، ازنظر عملکرد شکر سفید ارقام Karta، MA4014 و Kuhn35 (به ترتیب با 35/5، 61/2 و 56/5 تن در هکتار) دارای برتری معنی دار نسبت به میانگین ارقام شاهد مقاوم (32/1 تن در هکتار) بودند. در منطقه قزوین، از نظر عملکرد شکر سفید هیچیک از ارقام تفاوت معنی داری با میانگین ارقام شاهد مقاوم نداشتند. در منطقه میاندوآب، از نظر عملکرد شکر سفید تفاوت هیچکدام از ارقام با میانگین ارقام شاهد مقاوم (23/9 تن در هکتار) معنی دار نبود. در شرایط میکروپلات نیز، هیچکدام از ارقام از نظر آماری، میزان آلودگی کمتری نسبت به ارقام شاهد مقاوم نداشتند. میانگین کل ارقام مورد بررسی از نظر عملکرد ریشه، عملکرد شکر سفید و عیار قند در طی دو سال و سه منطقه نشان داد که از نظر عملکرد ریشه به ترتیب ارقام Karta ، MA3017، MA4121 و MA3011، از نظر عیار قند به ترتیب ارقام MA3011، Karta و MA4121، و از نظر عمکرد شکر سفید به ترتیب ارقام Karta، MA3011، MA4121 و MA3017 نسبت به بقیه ارقام برتری دارند. در مجموع و با در نظر گرفتن پایداری ارقام، ارقام Karta ، MA3017 و MA4121 نسبت به ارقام شاهد مقاوم برتری داشته و به عنوان ارقام برتر و پایدار شناخته می شوند.
