بررسی زیست شناسی و پارامترهای جدول زندگی کفشدوزک Hyperaspis polita Weise با تغذیه از شپشک‌های Phenacoccus solenopsis Tinsley و Planococcus citri Risso
کفشدوزک شپشک‌خوار (Coleoptera: Coccinellidae) Hyperaspis polita Weise یکی از بهترین شکارگرها در کنترل شپشک‌های آردآلود است که به‌عنوان یک عامل کنترل بیولوژیک در مدیریت تلفیقی آفات قابل معرفی می‌باشد. در این تحقیق به‌منظور تعیین بهترین طعمه برای پرورش انبوه کفشدوزک، زیست‌شناسی و پارامترهای جدول زندگی H. polita با تغذیه از شپشک آردآلود پنبه Phenacoccus solenopsis Tinsley و شپشک آردآلود مرکبات (Homoptera: Pseudococcidae) Planococcus citri Risso در شرایط آزمایشگاهی (دمای بهینه 1±30 درجه سانتی‌گراد، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری به تاریکی 10:14) مورد بررسی قرار گرفت. به منظور انجام آزمایش100 تخم همسن با عمر کمتر از 8 ساعت به طور تصادفی انتخاب و به طور جداگانه در پتری به ابعاد 6×10 سانتی‌متر نگهداری شدند. مرگ و میر مراحل نابالغ و طول دوره رشدی آنها تا زمان ظهور بالغین هر 12 ساعت ثبت گردید. بعد از ظهور حشرات کامل، نر و ماده‌های همسن جفت شدند. در ادامه، بقاء و زاد‌آوری روزانه تا زمان مرگ افراد ثبت گردید. داده‌ها بر اساس جدول زندگی سنی-مرحله رشدی دوجنسی تجزیه تحلیل شد و میانگین‌ها بر اساس رویه بوت استرپ مورد مقایسه و گروه‌بندی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده طول دوره جنینی، لارو سن اول تا چهارم، پیش شفیره و شفیره کفشدوزک H. politaبا تغذیه از شپشکP. citri به ترتیب: 08/0±08/5، 08/0±17/3، 06/0±35/2، 05/0±89/3، 05/0±05/5، 05/0±47/2، 07/0±55/6 روز و با تغذیه از شپشک P. solenopsisبه ترتیب: 08/0±18/5، 06/0±27/3، 03/0±71/2، 07/0±96/3، 08/0±06/5، 09/0±38/2 و 12/0±16/6 روز به‌دست‌آمده آمد. طول دوره پیش از تخم‌ریزی، طول دوره پیش از تخم‌ریزی کل (از زمان تولد ماده)، طول دوره تخم‌ریزی، طول عمر حشرات بالغ ماده و نر به ترتیب با تغذیه از شپشکP. citri برابر با 34/0±36/4، 34/0±28/32، 95/2±72/51، 95/5±89/81 و 37/3±84/69 روز و با تغذیه از شپشک P. solenopsis برابر با 18/0±87/4، 36/0±39/32، 48/3±33/45، 55/5 ±85/70 و 83/2 ±44/64 روز بود. ماده‌ها به‌طور میانگین 44/24 ±8/220 تخم با تغذیه از شپشکP. citri و 48/23 ±61/182 تخم با تغذیه از شپشک P. solnopsis تولید کردند. حداکثر نرخ تخم‌ریزی با تغذیه از هر دو شپشک 5/5 تخم در روز ثبت شد. پارامترهای جدول زندگی شامل نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، نرخ خالص تولیدمثل (Ro) و میانگین طول یک نسل (T) به ترتیب با تغذیه از شپشکP. citri برابر با 0042/0±0783/0(روز1-)، 0045/0±0814/1 (روز1-)، 06/10±35/53 (نتاج)، 81/0±80/50 (روز) و با تغذیه از شپشک P. solenopsis برابر با 0045/0±0767/0 (روز1-)، 0047±0797/1 (روز1-)، 58/8±35/43 (نتاج) و80/0±14/49 (روز) محاسبه گردید. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده کفشدوزک H. polita به خوبی قادر به بقاء و تولید مثل روی هر دو شپشک می باشد، از اینرو هر دو شپشک طعمه مناسب برای پرورش انبوه کفشدوزک می‌باشند.
