بیماری پوسیدگی ریشه لوبیا ناشی از Fusarium solani f.sp. phaseoli (F52)، از بیماری های مهم و شایع در اکثر مناطق کاشت لوبیا در جهان است. امروزه استفاده از عوامل آنتاگونیستی برای کنترل بیماری های فوزاریومی به عنوان جایگزین مناسبی برای روش های نامطلوب شیمیایی توصیه می گردد. جدایه های قارچ تریکودرما و سودوموناس های فلورسنت با مکانیزم های متفاوت قادر به کنترل بیمارگر ها و القای مقاومت در گیاه بوده و منجر به رشد بیشتر گیاه می شوند. در این تحقیق تاثیر قارچ Trichoderma hamatum (T9) و باکتری Pseudomonas fluorescens (P11) علیه قارچ بیمارگر مذکور در آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. سنجش آزمایشگاهی با بررسی تاثیر جدایه T9 تریکودرما بر جدایه F52 فوزاریوم در آزمون های کشت متقابل و گاز فرار و همچنین بررسی تاثیر سویه P11 باکتری بر آن جدایه فوزاریوم در آزمون های کشت متقابل، گاز فرار و تولید ترکیبات بازدارنده خارج سلولی انجام شد. برای سنجش گلخانه ای، مایه قارچ های فوزاریوم و تریکودرما بر روی بذور سترون شده گندم تهیه و در زمان کاشت بذر به میزان 30 گرم از هر یک به هر کیلو خاک اضافه شد. سوسپانسیون باکتری (cfu/ml 109) نیز به نسبت 1:10 (v/w) به خاک اضافه گردید. گیاهان لوبیا در شرایط گلخانه برای پنج هفته نگهداری شدند و علائم پوسیدگی ریشه و شاخص های رشد شامل ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی ارزیابی و اندازه گیری شد. محاسبه شدت آلودگی بر اساس درجه بندی علائم از 0 تا 4 صورت پذیرفت. آزمون ها در آزمایشگاه و گلخانه به ترتیب در قالب طرح کاملا تصادفی و طرح فاکتوریل بر مبنای کاملا تصادفی انجام گرفت. داده ها با نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و میانگین ها با ازمون چند دامنه ای دانکن مقایسه شدند. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که میزان بازدارندگی از رشد میسیلیومی جدایه فوزاریوم توسط جدایه T9 تریکودرما در آزمون های کشت متقابل و گاز فرار به ترتیب 65% و 79% بود. از سوی دیگر، میزان بازدارندگی از رشد میسیلیومی بیمارگر توسط باکتری P11 در آزمون های کشت متقابل، گاز فرار و تولید ترکیبات بازدارنده خارج سلولی به ترتیب 75%، 79% و 99% اندازه گیری شد. در آزمون های گلخانه ای، هر دو نوع تیمار با قارچ تریکودرما و باکتری سودوموناس کاهش علائم بیماری را نشان داد؛ اما، کاهش معنی دار بیماری و بهبود شاخص های رشدی و بازدهی در تیمار تلفیقی هر دو آنتاگونیست قارچی و باکتریایی مشاهده گردید. حتی در غیاب بیمارگر، گیاهان لوبیای تیمار شده با ترکیب دو آنتاگونیست مذکور، شاخص های رشدی بالاتری را نسبت به شاهد نشان دادند. نتایج حاصل از این تحقیق موید کاربرد موفق جدایه های تریکودرما و سودوموناس مذکور، به خصوص به صورت توام، به عنوان روش جایگزین مناسب برای مبارزه شیمیایی است.
