سطح زیرکشت برنج در کشور 630 هزار هکتار است که 220 هزار هکتار از این میزان مربوط به استان مازندران است. کرم ساقه خوار نواری آفت کلیدی این محصول در شمال ایران است. مشاهده تفاوت بسیار در میزان تولید و عملکرد یک رقم برنج و همچنین هزینه و سود خالص ارقام در مناطق گوناگون و حتی در مناطقی که از نظر اقلیم (آب،خاک،هواو....) در شرایط یکسانی قرار دارند، این سوال را برمی انگیزد که این اختلاف بدیهی و آشکار ناشی از چه مسئله ای است. این مقاله برگرفته از یک پژوهش میدانی است که به منظور بررسی چالش ها و تنگناهای موجود در مدیریت آفات برنج در استان مازندران طی سالهای 93-94 انجام شده است. برای انجام این مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده 162 بهره بردار از سه منطقه استان، در شرق (بهشهر و گلوگاه)، مرکز (آمل و بابل) و غرب (تنکابن و رامسر) انتخاب شدند (شامل زارعین آموزش دیده در روش مدرسه مزرعه ای هم می گردد). اطلاعات موردنیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از بهره برداران نمونه بدست آمد. نقش عوامل فنی-اقتصادی در تصمیم زارع به روش تخمین تابع هزینه و تولید نسبت ارزش تولید نهائی نهاده سموم شیمیایی بکار رفته به متوسط قیمت و نقش عوامل اجتماعی با استفاده از آزمون کای مربع (( 2، ایتا (Eta ) و وی کرامر مورد بررسی قرار گرفت. ضریب اعتبار 2/80 درصد در قسمتهای مختلف پرسشنامه به دست آمد. نتایج نشان داد که میزان مصرف سموم برای کنترل ساقه خوار در کشت اول بهطور نسبی مناسب بود و اکثریت کشاورزان برای ارقام محلی زودرس به یک بار سمپاشی اکتفا کردند ولی در کشت رتون و نشاکاری مجدد، بعضی ازآنها بیش از سه مرتبه هم سمپاشی کردند. بیشترین ارتباط و همبستگی تعداد قطعات زمین و میزان تولید محصول در هکتار مشاهده شد (408/0 = r). بدین معنی که گستردگی قطعات زمین تأثیر سوء بر میزان عملکرد داشت. بر خلاف فرضیات تحقیق، متغیر کیفی تحصیلات در تابع هزینه نشان داد که در صورت عدم وجود شرایط مطلوب و عدم آموزش‌های کاربردی، آموزش‌های رسمی نقش مثبتی بر افزایش محصول و کاهش هزینه نخواهد داشت. همچنین به غیر از دو عامل تمایل به کاهش مصرف سموم و اعتقاد به تأثیر دشمنان طبیعی در کنترل آفات، بین بقیه عوامل (تعداد دفعات سمپاشی برای کنترل ساقه خوار نواری در نسل اول، انتخاب راهکار مناسب برای کنترل آفات برنج، معیار انتخاب برای زمان مناسب کنترل آفات و تنظیم تاریخ کاشت برای فرار از خسارت ساقه خوار)، ارتباط معنی دار مشاهد شد و قوی ترین ارتباط بین تعداد دفعات سمپاشی در کنترل نسل اول ساقه خوار نواری و تشکیل مدرسه مزرعه ای کشاورزان (430/0 = r) مشاهده شدکه نشان دهنده کاهش مصرف سموم توسط کشاورزان آموزش دیده می باشد.
