دیازینون از پرمصرفترین آفتکشها در مزارع برنج شمال کشور محسوب میشود که به دلیل استفاده بی رویه، اثرات مخربی بر محیط زیست گذاشته است. مطالعه بر روی کینتیک تجزیه آفتکشها اطلاعات مفیدی در زمینه پیش بینی رفتار آنها در محیط ارایه می دهد. در این تحقیق، کینتیک تجزیه دیازینون در خاک مزارع برنج در غلظت 150 میلیگرم بر کیلوگرم و در تیمار پی در پی خاک با این آفتکش مورد بررسی قرار گرفت. انکوباسیون در شرایط آزمایشگاهی (دمای 25 درجه سلسیوس و محیط تاریک) و در سه تکرار انجام شد. چهار مدل کینتیکی مرتبه اول ساده (SFOK)، مرتبه نیم، مرتبه دوم، مرتبه اول دو نمایی (FODED) و مرتبه اول دو بخشی (FOTC) بر داده های حاصل از تجزیه برازش داده شدند. مقایسه نکویی برازش مدلها با استفاده از پارارمترهای آماری همچون جمله ضریب تبیین (r2)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)، ضریب جرم باقیمانده (CRM) و معیار اطلاعات آکاییک (AIC) انجام شد. زمانهای تجزیه 50% و 90% برای دیازینون در تیمارهای مختلف بر اساس مدل انتخابی برتر محاسبه گردیدند. بر اساس نتایج، بهترین برآزش روند تجزیه دیازینون در خاک توسط مدل مرتبه اول دو نمایی شکل گرفت. بر اساس این مدل، تجزیه آفتکش در خاک در دو مرحله و با دو سرعت انجام میشود. بخش اول حشره کش تیمار شده که در فاز محلول قرار دارد، تحت تاثیر عوامل تجزیه کننده با سرعت بیشتری تجزیه شده و بخش دوم جذب ذرات خاک شده و با سرعت کمتری کاهش مییابد. در تیمار اول و دوم خاک با دیازینون، تجزیه همراه با یک مرحله درنگ ابتدایی همراه بود و طبق پارامترهای بدست آمده از مدل دونمایی، تنها بخش کمی از آفتکش به صورت فاز محلول و با سرعت بالا تجزیه گردید ( به ترتیب 96.62 و 84.16 میلیگرم بر کیلوگرم با ثابتهای سرعت سرعت 0.96 و 0.76 روز-1). بر همین اساس، زمانهای تجزیه 50% و 90% در دو تیمار اول و دوم به ترتیب معادل 5.07، 29.70 و 2.03، 21.60 روز بدست آمد. در تیمار سوم خاک با آفتکش، مرحله درنگ حذف شده و بخش بیشتر غلظت اعمال شده به خاک در فاز محلول تجزیه گردید (134.97 میلیگرم بر کیلوگرم با ثبات سرعت 0.3 روز-1) و تنها بخشی کمی (4.86 میلیگرم بر کیلوگرم) در حالت فاز جذب شده و با سرعت تجزیه پایین (17-10×5 روز-1) قرار گرفت. این امر باعث کاهش زمان تجزیه 90% به 9.95 روز گردید. بر اساس نتایج این تحقیق، پارامترهای بدست آمده از مدل کینتیک دونمایی به خوبی قادر به توصیف رفتار تجزیه دیازینون در خاک بودند و پتانسیل بروز پدیده تجزیه تسریع شده این حشره کش در اثر تیمار پی در پی خاک با آن را نماینگر ساخت. نتایج این تحقیق میتواند در مدیریت استفاده از این آفتکش جهت به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی آن موثر باشد
