2معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
چکیده
به منظور تعیین فلور اُاُمیستی شالیزارها و خزانه‌های برنج استان فارس، در طی سال‌های 1392 تا 1394 از خاک و طوقه و ریشه‌ی برنج نقاط مختلف استان فارس (ارسنجان، اسماعیل‌آباد، بکیان، تخت‌جمشید، جهان‌آباد، حاجی‌آباد، حسین‌آباد، دشت‌برم، ده‌کهنه، رامجرد، زرقان، زرین‌دشت، زین‌آباد، سرمیدان، سیدان، سیوند، فتوح‌آباد، فیروزآباد، قلعه‌نو، کامفیروز، کوشکک، مرودشت، نقش‌رجب و هشتی‌جان) نمونه-برداری به روش تصادفی انجام شد. نمونه‌های طوقه و ریشه‌ی به‌دست آمده پس از انتقال به آزمایشگاه بخش گیاهپزشکی دانشکده‌ی کشاورزی دانشگاه شیراز و شست‌وشو زیر جریان آب، خشک شده و روی محیط‌کشت نیمه‌انتخابی اُاُمیست‌ها،CMA-PARP، قرار داده شدند. سایر جدایه‌های اُآُمیستی، به روش طعمه‌گذاریِ نمونه‌های خاک با برگ مرکبات و سپس قرار دادن این برگ‌ها روی محیط‌کشت CMA-PARP به دست آمدند. خالص‌سازی به روش نوک‌ریسه انجام شد و نوک‌ریسه‌ها به محیط‌کشت عصاره‌ی ذرت-آگار (عصاره‌ی 40 گرم ذرت خردشده، 16 گرم آگار و آب‌مقطر تا حجم یک لیتر) حاوی شاهدانه‌ی سترون به منظور تولید اندام‌های غیرجنسی (اسپورانژیوم) منتقل شد. شاهدانه‌ها پس از 24 ساعت به آب‌مقطر سترون و زیر نور فلورسان منتقل و هر هشت ساعت یک‌بار زیر میکروسکوپ نوری بررسی شدند. تولید اندام‌های جنسی نیز با استفاده از محیط‌کشت عصاره‌ی شاهدانه-آگار (عصاره‌ی 60 گرم شاهدانه، 16 گرم آگار و آب‌مقطر تا حجم یک لیتر) در تاریکی انجام شد. جدایه‌های خالص‌شده به لوله‌های حاوی محیط‌کشت عصاره‌ی ذرت-آگار منتقل و در 15 درجه‌ی سلسیوس نگه‌داری شدند. شناسایی ریخت‌شناسی جدایه‌ها با استفاده از کلیدهای شناسایی موجود و نیز سایر مقاله-های معتبر انجام شد. شناسایی ریخت‌شناختی گونه‌ها بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسیِ اندام‌های جنسی و غیرجنسی (نوع اسپورانژیوم، شکل و تزئینات سطح اُاُگونیوم، نوع اتصال آنتریدیوم به اُاُگونیوم و نوع اُاُسپور)، سرعت رشد در دماهای مختلف (از پنج تا 40 درجه‌ی سلسیوس)، ریخت‌شناسی پرگنه روی محیطکشت‌های مختلف و آزمون‌های بیماری‌زایی (بررسی ازپاافتادگی قبل از سبزشدن و بعد از سبزشدن و نیز پوسیدگی بذور) انجام شد. گونه‌های شناسایی شده بر اساس فاصله‌ی ترانویسی شده‌ی داخلی (آی‌تی‌اِس) دی‌اِن‌اِی ریبوزومی جدایه‌ها، توالی‌سنجی و با روش پیوست همسایه‌ها واکاوی فیلوژنتیکی شدند. بر اساس داده‌های به دست آمده 14 گونه‌ی پیتیوم و 3 گونه-ی فیتوپیتیوم شاملPythium aphanidermatum†،Py. catenulatum*، Py. coloratum،Py. debaryanum*،Py. dissotocum، Py. hydnosporum، Py. inflatum، Py. kashmirense†، Py. nunn، Py. oopapillum*،Py. plurisporium*، Py. porphyrae*، Py. pyrilobum و Py. rhizo-oryzae†* به همراه Phytopythium litorale*، Phpy. ostracodes* و Phpy. sterilum شناسایی شد (گونه‌های ستاره دار بر روی برنج بیماری‌زا بودند و گونه‌های با علامت چلیپا گونه‌های غالب خزانه و شالیزارهای برنج بودند). گونه‌های Py. oopapillum، Py. plurisporium، Py. porphyrae، Py. rhizo-oryzae و Phpy. sterilum برای فلور اُاُمیستی ایران جدید بودند. همچنین این نخستین گزارش از بیماری‌زایی گونه-های Py. oopapillum، Py. plurisporium، Py. porphyrae، Phpy. litorale و Phpy. ostracodes روی برنج در دنیا است.
