چکیده
تهیه و تأمین مواد غذایی خصوصاً برنج در کشور ما از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کشت مستقیم برنج یکی از روش های متداول در دنیا و پاره ای از نقاط ایران مانند خوزستان است. تغییرسیستم کشت نشایی به کشت مستقیم به وسیله برخی عوامل از جمله هزینه کمتر، مدیریت آب، عملیات ساده تر و کاهش خسارت برخی بیمارگرهاگسترش می یابد.بیماری بلاست (Pyriculariaoryzae) از مهمترین بیماری برنج است که می توانند خسارت قابل توجهی به محصول برنج وارد کند.دراین پژوهش برنج به روش مستقیم در مزرعه اصلی کشت شد و میزان شیوع بیماری بلاست و برخی صفات زراعی برنج ارزیابی شد. عملکرد مطلوب در واحد سطح و شاخص این بیماری ها در مقایسه با روش کشت نشایی (غیر مستقیم) مورد ارزیابی قرار گرفت.آزمایش به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوک‌های کاملا تصادفی در سه تکرار اجراء شد. تراکم کاشت در سه سطح (50، 75 و 100 کیلوگرم در هکتار) و ارقام برنج شامل (طارم محلی، شیرودی، فجر و کوهسار) انتخاب شدند. بذرها ابتدا جوانه دار شدند و در هفته آخر ماه فروردین بر اساس میزان تراکم در هکتاربذرپاشی شدند.بعد از بذرپاشی یک مرحله آبیاری انجام شد و پس از آن آبیاری و عملیات زراعی طبق روش معمول در سیستم کشت نشایی انجام گرفت.صفات زراعی از قبیل درصد سبز شدن بذور،زمان پنجه‌دهی، زمان گلدهی،تعداد بوته در متر مربع و اجزاء عملکرد مانند میزان محصول در واحد سطح،تعداد کل دانه در خوشه،درصد دانه‌های پر و پوک در مرحله رسیدگی کاملاندازه‌گیری شد.بیماری بلاست برگ با معیار صفر تا 9 ارزیابی شد.نتیجه تجزیه واریانس داده ها نشان داد که نوع کشت روی صفات مورفولوژیکی برنج معنی دار بود. اما روی میزان بیماری معنی دار نبود.تراکم کاشت روی میزان بیماری تاثیر معنی داری داشت. اما اثر آن در صفات مورفولوژیک تنها روی تعداد دانه خالی معنی دار شد. تاثیر رقم بر روی تمام صفات، اعم از میزان بیماری و صفات مورفولوژیک معنی دار بود. این یافته نشان می دهد که انتخاب رقم مناسب می تواند در کنترل بیماری نقش مهمی داشته باشد. اثر متقابل رقم در نوع کشت روی صفات مورفولوژیک معنی دار بود. اماروی میزان بیماری معنی دار نبود.می توان نتیجه گرفت که با انتخاب رقم مناسب(شیرودی و فجر) و استفاده از تراکم های 50 و75 در کشت مستقیم برنج علاوه بر کاهش بیماری بلاست برنج درمقایسه با کشت نشایی باعث بهبود مدیریت آب,کاهش استفاده از سموم شیمیایی و هزینه کم تر در مزرعه نسبت به کشت نشایی می شود.همچنین کشت مستقیم برنج عملکرد مطلوب زراعی را در حدی که بتوان با کشت نشایی مقایسه کرد بوجودآورد.
