آلودگی‌های ویروسی از جمله عوامل مهم کاهش کمی و کیفی محصولات کشاورزی می‌باشند. موزائیک و زردی از شایع‌ترین علائم در گیاهان آلوده است. گیاه گزنه (Urtica dioicia) متعلق به تیره گزنه (Urticaceae) یک گیاه دارویی محسوب شده و تقریباً در سراسر ایران بویژه در مازندران و گیلان بطور خودرو دیده می‌شود. ویروس موزائیک خیار (Cucumber mosaic virus, CMV) در همه جای دنیا یافت شده و از مهم‌ترین ویروس‌های آلوده کننده محصولات مختلف زراعی، باغی و سبزیجات می‌باشد. تاکنون بیش از 1300 یا 1200 گونه از 100 تیره گیاهی به عنوان میزبان این ویروس شناخته شده‌اند و هر ساله به میزبان‌های این ویروس اضافه می‌گردد، از این روتعیین زیر گروه‌های جدایه‌های CMV در بررسی اپیدمیولوژی ویروس از اهمیت زیادی برخوردار است. به منظور بررسی وضعیت آلودگی‌های ویروسی گیاه گزنه تعداد 30 نمونه دارای علائم موزائیک، زردی و بدشکلی در پائیز 1394 از شهرستان تنکابن جمع آوری گردید. نمونه‌های جمع آوری شده با استفاده از آزمون ساندویچ دو طرفه الیزا (DAS-ELISA) جهت بررسی وجود یا عدم وجود آلودگی به ویروس با آنتی بادی چند همسانه‌ای CMV، تهیه شده در DSMZ آلمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. از بین نمونه‌های جمع آوری شده آلودگی پنج نمونه به ویروس موزائیک خیار تایید و یک جدایه برای بررسی بیشتر انتخاب شد. جدایه مذکور پس از خالص سازی بیولوژیکی روی لوبیا (Phaseolus vulgaris)، خیار (Cucumis sativus) و فلفل (Capsicum annuum) تکثیر شد. جهت ردیابی دقیق‌تر ویروس در نمونه آلوده از آزمون RT-PCR استفاده شد. برای این منظور total-RNA جدایه انتخاب شده با استفاده از کیت تجاری شرکت سینا ژن (RNX-plus) استخراج و طی آزمون RT-PCR با استفاده از آغازگر اختصاصی، قطعه‌ای به اندازه 520 نوکلئوتید، مربوط به چارچوب ژنی پروتئین پوششی ویروس تکثیر شد. قطعه تکثیر شده در پلاسمید pGEM-T Easy Vector (Promega, USA) همسانه سازی و سپس ترانسفورماسیون سلول‌های مستعد Escherichia coli سویهDH5α با حامل تهیه شده انجام گردید. جهت حصول اطمینان از قرار گرفتن قطعه مورد نظر درون حامل، تجزیه تحلیل پلاسمید نوترکیب خالص سازی شده با استفاده از آنزیم‌های برشی انجام و توالی قطعه تکثیری تعیین گردید. نتایج اولیه حاصل از جستجوی BLASTnدر GenBank نشان داد که جدایه مورد مطالعه بیش از 90% با سایر جدایه‌های CMV مشابهت داشته است. توالی نوکلئوتیدی جدایه ایرانی CMV به همراه سایر توالی‌های موجود در GenBank با نرم افزار MEGA6 هم ردیف سازی شده و سپس درخت فیلوژنتیکی ترسیم شد. درخت فیلوژنتیکی ترسیم شده نشان داد جدایه مورد مطالعه متعلق به زیر گروه IB این ویروس می‌باشد. براساس اطلاعات موجود، این اولین گزارش از وقوع CMV از گزنه در ایران است.
