تعیین جایگاه تکاملی جدایه‌های ایرانی ویروس موزائیک یونجه بر اساس ترادف نوکلئوتیدی ژن پروتئین پوششی

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

ویروس موزائیک یونجه (AMV) یکی از مهم‌ترین ویروس‌های گیاهی از نظر دامنه میزبانی و اهمیت اقتصادی در ایران و جهان می‌باشد. به منظور بررسی و تعیین پراکنش AMV، از مزارع یونجه 12 استان کشور طی سالهای 1392 تا 1394، تعداد 1000 نمونه گیاهی (یونجه و علف‌های هرز) دارای علائم جمع آوری شد. جهت بررسی آلودگی نمونه‌ها، از روش الایزای غیر مستقیم (Indirect ELISA) بر اساس روش Clark and Adams (1977) با استفاده از آنتی‌بادی‌های چند همسانه‌ای استفاده شد. بر این اساس نمونه‌های یونجه و علفهای هرز جمع آوری شده نسبت به AMV به ترتیب 42/36 و 9 درصد واکنش مثبت نشان دادند. از بین نمونه‌ها تعداد 22 جدایه که براساس مناطق نمونه‌برداری و علائم بر روی گیاهان میزبان بیشترین اختلاف را با سایر جدایه‌ها نشان دادند جهت بررسی تنوع ژنتیکی ژن پروتئین پوششی (CP) انتخاب شدند. بر این اساس، ژن پروتئین پوششی ویروس (780 جفت باز) به روش RT-PCR تکثیر و سپس تعیین ترادف شد. ترادف‌های حاصله با ترادف‌های موجود در بانک جهانی ژن همردیف‌سازی و با استفاده از نرم افزار MEGA 6 درخت فیلوژنتیکی رسم گردید. بر این اساس، جدایه‌های ایرانی و جدایه‌های موجود در بانک جهانی ژن در دو گروه فیلوژنتیکی (I و II) قرار گرفتند. گروه II به دو زیر گروه IIA و IIB تقسیم گردید که زیر گروه IIA تنها شامل چهار جدایه‌ی ایرانی (Kh.Ah.A، Si.Ni.A، Ke.Ma.A و Kh.Be.A) و زیر گروه IIB نیز شامل 10 جدایه از نقاط مختلف دنیا بود. سایر جدایه‌های ایرانی و جدایه‌های گزارش شده از مناطق مختلف دنیا از جمله اروپا و اسیا در گروه I طبقه‌بندی شدند. علاوه بر این، نتایج حاصل از رسم درخت فیلوژنتیکی بر اساس ناحیه 390 نوکلئوتیدی میانی ژن پروتئین پوششی نشان داد که جدایه‌های بررسی شده نیز در دو گروه فیلوژنتیکی I و II قرار گرفتند که گروه II به دو زیر گروه IIA و IIB تقسیم گردید. بر این اساس به جز چهار جدایه‌ی ایرانی ،Ke.Ma.A ،Kh.Be.A ، Kh.Ah.A و Si.Ni.A تمامی جدایه‌های ایرانی گزارش شده در این تحقیق به همراه تعدادی جدایه‌های گزارش شده از دنیا در گروه I قرار گرفتند. به نظر می‌رسد که زیر گروه IIA که تنها شامل چهار جدایه‌ی ایرانی فوق الذکر است یک زیر گروه جدید و منحصر به جدایه‌های ایرانی می‌باشد. بر این اساس، از آنجائیکه گیاه یونجه بومی خاور نزدیک و آسیای مرکزی است و این ویروس نیز دارای تنوع میزبانی وسیعی در این مناطق می‌باشد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت قدمت میزبانی سبب گردیده که AMV از تنوع ژنتیکی نسبتا بالائی در ایران برخوردار باشد.

ژن پروتئین پوششی؛ ویروس موزائیک یونجه؛ درخت فیلوژنتیکی