کنه تارتن دروغی ایرانی،Dosse Cenopalpus irani، یکی از آفات مهم درختان سیب در ایران است که روی درختان مختلف از جمله گلابی، زیتون، پسته، به و گیاهان زینتی نیز گزارش شده است. آماره‌های رشد جمعیت، به خصوص نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، برای توصیف پتانسیل رشد جمعیت تحت شرایط آب و هوایی متداول و تغذیه‌ایمفید هستند و علاوه بر این، اثرات کلی دما و تغذیه روی رشد و نمو، تولیدمثل و خصوصیات زنده‌مانی جمعیت را انعکاس می دهند. در این آزمایش، اثر شش دمای ثابت (15، 20، 25، 30، 32 و 5/33 درجه سلسیوس) روی آماره‌های رشد جمعیت این آفت در رطوبت نسبی 5 ± 50 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مطالعه شد. براساس نرخ بقا و میزان تخم ریزی روزانه در هر دمای ثابت، پارامترهای نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، میانگین مدت زمان یک نسل (T)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) و میانگین مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (DT) محاسبه شدند. به منظور تجزیه آماری و بررسی وجود اختلافات معنی‌دار بین مقادیر پارامترهای نامبرده شده در دماهای مختلف، برای تخمین واریانس از روش جک نایف استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده، کمترین و بیشترین میزان نرخ ذاتی افزایش جمعیت به ترتیب 0003/0 ± 0075/0 در دمای 15 درجه سلسیوس و 00093/0 ± 090/0 در دمای 30 درجه سلسیوس مشاهده شد. نرخ خالص تولید مثل (R0) با افزایش دما از 15 درجه سلسیوس (10/0 ± 29/2) تا 30 درجه سلسیوس (65/0 ± 65/18) افزایش یافت و سپس با افزایش دما تا 5/33 درجه سلسیوس (17/0 ± 34/5) کاهش پیدا کرد. میانگین مدت زمان یک نسل با افزایش دما کاهش یافت و میزان آن 62/2 ± 99/109، 76/0 ± 41/62، 38/0 ± 59/46، 29/0 ± 38/32، 33/0 ± 31/28 و 39/0 ± 99/24 روز به ترتیب در دماهای 15، 20، 25، 30، 32 و 5/33 درجه سلسیوس به دست آمد. علاوه بر این، نرخ متناهی افزایش جمعیت در دماهای آزمایش شده به ترتیب 00033/0 ± 007/1، 0007/0 ± 029/1، 00061 ± 053/1، 001/0 ± 095/1، 001/0 ± 091/1 و 0018/0 ± 069/1 بود. میزان مدت زمان دو برابر شدن جمعیت از 96/3 ± 65/91 روز تا 079/0 ± 67/7 روز با افزایش دما از 15 درجه سلسیوس تا 30 درجه سلسیوس کاهش یافت و سپس با افزایش دما تا 5/33 درجه سلسیوس افزایش یافت و به 256/0 ± 34/10 روز رسید. نتایج این پژوهش می‌تواند در طراحی یک برنامه مدیریتی موفق برای کنترل این آفت مورد استفاده قرار گیرد.
