چغندرقند علاوه بر تولید قند و شکر، از لحاظ تولید سایر فراورده ها مانند ملاس و تفاله نقش مهمی در صنعت و تهیه غذای دام و طیور دارد. نماتود سیستی چغندرقند ( Heterodera schachtii ) یکی از مهمترین عوامل بیماریزای چغندرقند در ایران و جهان میباشد که هم اکنون در مزارع چغندرقند استان اصفهان خسارت وارد میکند. به منظور کنترل بیولوژیک این نماتود، اثر جدایههای قارچی Trichoderma harzianum (دو جدایه)، Thalaromyces flavus (دو جدایه)، Fusarium solani و Verticillium chlamydosporium و ترکیبات زیستی Marigold و Trichomix h-v در قالب طرح کامل تصادفی با 9 تیمار و 5 تکرار در گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. بدین صورت که، از دو خاک سترون، برای تعیین اثر تیمارهای قارچی و زیستی روی رشد چغندرقند، و خاک مزرعه برای تعیین اثر تیمارهای قارچی و زیستی روی جمعیت نماتود سیستی چغندرقند استفاده شد. خاک مزرعه و خاک استریل هر کدام به میزان 800 گرم به درون 45 گلدان و در مجموع 90 گلدان پلاستیکی متوسط اضافه گردیدند. جدایههای قارچی تکثیر یافته بر روی محیط دانه گندم به میزان 10 گرم و ترکیبات زیستی Marigold و Trichomix h-v به ترتیب به میزان 2/0 و 2 گرم، به گلدانهای پلاستیکی حاوی خاک مزرعه و سترون اضافه گردیدند. پس از کاشت بذور چغندرقند، گلدانها درون گلخانه با دمای 2±25 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 80-60 درصد و شرایط تناوب 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی به مدت 90 روز نگهداری گردیدند. پس از این مدت ارزیابی آزمایش براساس فاکتورهای جمعیت نماتود و فاکتورهای رشدی گیاهان صورت گرفت. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه، به وسیله آزمون چند دامنه دانکن (DMRT) انجام گرفت که با استفاده از نرم افزار SAS 9.1 تجزیه شد. نتایج نشان داد که از نظر جمعیت نهایی تفاوت معنیداری (01/0P=) بین تیمارها در مقایسه با تیمار نماتود به تنهایی وجود دارد. به طوریکه T.harzianum128، Marigold، T.harzianum 93، Trichomix h.v، F.solani، T.flavus 94، T.flavus 134 و V.chlamydosporium به ترتیب 08/65 ، 72/60 ، 08/53 ، 99/47 ، 81/45 ، 17/42 ، 45/41 و 35/20 درصد، جمعیت نهایی نماتود را کاهش دادند. بوتههای چغندرقند رشد یافته در خاک سترون و مزرعه، از نظر فاکتورهای رشدی طول ریشه و برگ، وزن تر و خشک ریشه و وزن خشک برگ دارای اختلاف معنیداری (01/0P=) هستند ولی از نظر فاکتور وزن تر برگ اختلاف معنیداری ندارند و دو قارچ فوزاریوم و ورتیسیلیوم، نسبت به بقیه تیمارها، باعث رشد بیشتر بوتههای چغندرقند شدند. کنترل بیولوژیک نماتود سیستی چغندرقند توسط ترکیبات بیولوژیک Marigold و Trichomix h.v و همچنین قارچهای پارازیت Thalaromyces و Verticillium برای اولین بار در ایران و در شرایط گلخانه صورت گرفت. باید تحقیقات گستردهای در رابطه با این ترکیبات صورت گیرد تا بتوان به نتیجه ثابت و مطمئنی در زمینه کنترل بیولوژیک این ترکیبات دست یافت.
