چغندرقند Beta vulgaris L. از محصولات مهم صنعتی میباشد. نماتد سیست،Heterodera schachtii Schmidt 1871 از عوامل محدودکننده رشد این گیاه است. در این تحقیق، مقاومت و ویژگیهای آناتومیکی ریشه 70 ژنوتیپ چغندرقند نسبت به این نماتد مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا، ژنوتیپ‌ها بر اساس میزان مقاومت به نماتد سیستی، در طیفهای مقاوم، نسبتاًمقاوم، متحمل، نسبتاًحساس و حساس قرار داده شدند. جهت بررسی آناتومیکی ژنوتیپ‌ها، تعداد 5 عدد ریشهی یک ماهه از ژنوتیپهای شاهد انتخاب و پس از برش، در آب و الکل نگهداری، تا بافت استحکام لازم جهت مقطعگیری را حاصل نماید. سپس، چندین ریشهی همسان انتخاب و در میان مغز آقطی مسطح شده قرار داده و توسط تیغ تیزی برشهای عرضی نازک تهیه و نازکترین و سالمترین مقاطع، جهت انجام مراحل رنگآمیزی مضاعف انتخاب گردید. برای رنگ آمیزی بافتهای سلولزی از رنگ کارمن زاجی و بافتهای چوبی از رنگ سبز متیل استفاده گردید. سپس، چندین مقطع مناسب بر روی لام جهت بررسی‌های آناتومیکی زیر میکروسکوپ نوری تنظیم گردید. در خصوص چغندرقند در منابع گزارشی مشاهده نشد. ولی در سایر گیاهان، مثل برنج در خصوص ضخامت اپیدرم توسط et al, 2010 Dan Deng، پیاز Niks and Rubiales, 2002، تعداد لایه پارانشیم Dehdari et al., 2007 و همچنین، آندودرم Rabie et al., 2005 میتوان اشاره نمود. سپس صفات آناتومیکی شامل ضخامت پریدرم و ضخامت پارانشیم پوست به تفکیک اندازهگیری و صفات مورد مطالعه در 3 تکرار با عدسی شی 10x میکروسکوپ نوری، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که پریدرم ریشه ژنوتیپ مقاوم 33 (SB32) با 536/27 میکرون، بیشترین ضخامت را داشته و سپس، دیگر ژنوتیپهای مقاوم 60 (F-20747)، 61 (F-20746)، 5 (SB31-HSF-2) و 3 (SB27-HSF-10)، به ترتیب با میانگین 480، 87/445، 436 و 47/419 میکرون قرار گرفتند. در صورتیکه ژنوتیپهای حساس 23 (SB35-HSF-8)، 62 (F-20583) و 35 (SB35) به ترتیب با کمترین میانگین ضخامت پریدرم 13/194، 67/258 و 47/319 میکرون بودند. در ضخامت پارانشیم پوست ریشه، بیشترین مقدار در ژنوتیپ مقاوم 61 (F-20746) با 93/438 میکرون مشاهده شد. سپس، ژنوتیپهای مقاوم 3 (SB27-HSF-10)،60 (F-20747)، 62 (F-20583)، 29 ((7112*SB36)*S1-11) و 8 (SB31-HSF-7) به ترتیب، با میانگین 20/403، 40/402، 53/360، 27/344 و 73/323 میکرون قرار گرفتند. ژنوتیپهای حساس 19 (SB32-HSF-10) و 63 (F-20603) با میانگین ضخامت پارانشیم پوست 13/210 و 33/213 میکرون، کمترین ضخامت را دارا بودند. در این تحقیق این دو فاکتور در مورد همه ژنوتیپ‌ها صادق نبود. چرا که مقاومت در گیاه به دو صورت ظاهر میشود، ممانعت کنندههای فیزیکی و بیوشیمیایی، فیزیکی مثل ضخامت پریدرم و پارانشیم پوست، و بیوشیمیایی مثل فیتوالکسینها میباشد (Ahuja et al., 2011). مابقی ژنوتیپهای مربوطه، در رابطه با ضخامت صفات مذکور در طیف میانی این دو گروه مقاوم و حساس واقع شدند. این نتایج، موید یک رابطه مستقیم بین صفات آناتومیکی و میزان مقاومت بعضی از ژنوتیپهای مورد آزمون به این بیماری میباشد.
