استان مازندران یکی از قطب–های مهم کشاورزی ایران است که مرکبات یکی از محصولات باغی عمده–ی آن می–باشد. میزان تولید مرکبات استان مازندران بیش از 2 میلیون تن در سال است و حدود 60 درصد آن به شرق استان مازندران اختصاص دارد. در سالیان اخیر و با گسترش بیماری تریستزای مرکبات، سیترنج به عنوان پایه در بسیاری از باغات مرکبات شرق استان مازندران استفاده می شود و دارای ویژگی–های مطلوب مانند تحمل در برابر نماتد مرکبات، سرما، ویروس تریستزا، شبه قارچ فیتوفتورا و توانایی رشد در بافت–های مختلف خاک می–باشد. پوسیدگی پایه مرکبات توسط گونه های فیتوفتورا (گموز مرکبات) یکی از بیماری–های شایع مرکبات در ایران و جهان است. در سال های اخیر عارضه–ای شبیه به گموز مرکبات با علائم پوسیدگی، جداشدن پوست از تنه، قهوه–ای شدن پوست و لایه سطحی چوب متصل به آن، زردی و زوال روی پایه سیترنج درختان مرکبات در شرق استان مازندران مشاهده گردید. نمونه–های مشکوک به آلودگی در مراحل مختلف رشد جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. پس از شستشوی سطحی نمونه–ها با آب جاری و ضدعفونی سطحی با الکل اتیلیک 70% ، قطعاتی از هر نمونه با تیغ استریل جدا و در محیط–های غذایی PARPH و PDA کشت داده شد. روی محیط PARPH پرگنه قارچی رشد نکرد ولی روی PDA جدایه–های قارچی با پرگنه–های همگن از نظر شکل ظاهری به دست آمد. پس از خالص سازی، بیماریزایی جدایه–ها با قرار دادن یک قطعه از محیط کشت حاوی ریسه در محل برش داده پوست نهال–های سیترنج در شرایط گلخانه–ای (دمای 25 درجه سانتیگراد با رطوبت 85%)، موجب نکروز در محل مایه کوبی و پیشرفت آلودگی و زردی نهال–های سیترنج تلقیح شده بعد از 20 روز گردید. تیمار شاهد در این آزمون، نهال–های سیترنج مایه کوبی شده با قطعه–ای از محیط کشت PDA سترون بود که علائم آلودگی را نشان ندادند. جدایه–های قارچ مورد بررسی تولید پریتس کروی و آسک–های تک جداره، چماقی و بی رنگ نمودند. فرم غیر–جنسی آن تولید کنیدیوما–هایی با استرومای حقیقی، کنیدیوفورهای سیلندری شکل و پیکنیدیوم نمود. بر اساس نتایج به دست آمده، پرگنه–های مورد بررسی با گونه– Diaporthe novem Santos مطابقت داشت. استخراج DNA ژنومی جدایه–های قارچی انجام و تکثیر ناحیه ITS از DNA ریبوزومی با آغازگرهای ITS1 و ITS4 صورت گرفت و قطعات به دست آمده تعیین توالی گردید. نتایج حاصل از تعیین توالی نیز شناسایی ریخت شناسی گونه قارچی فوق الذکر را تایید نمود. این مطالعه اولین گزارش از بیماری پوسیدگی پایه سیترنج و شناسایی عامل آن در شمال ایران می باشد.
