بررسی برخی ویژگی های بیواکولوژی مگس میوه زیتون Bactrocera oleae (Rossi) (Dip.: Tephritidae) و میزان پارازیتیسم لاروهای آن توسط زنبور Cyrtoptyx latipes Rond. (Hym.: Eurytomidae) در منطقه طارم سفلی (استان قزوین)
مگس میوه زیتون (Bactrocera oleae) آفت کلیدی درختان زیتون در استان های گیلان، قزوین و زنجان است و در بعضی از سال ها به دلیل شرایط مناسب آب و هوایی، خسارت اقتصادی دارد. برخی از خصوصیات بیواکولوژی و نوسانات فصلی این آفت و میزان پارازیتسم لاروهای آن توسط زنبور Cyrtoptyx latipes Rond طی سالهای 93 -1391 در باغ های زیتون منطقه طارم سفلی (کلج، سیاهپوش و قوشچی) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری حشرات کامل مگس میوه زیتون با استفاده از تله های فرمونی (زرد چسبنده) انجام شد. برای بررسی روند رشدی آفت در داخل میوه پس از سخت شدن هسته میوه زیتون تا زمان برداشت، هر هفته 200 عدد میوه آلوده از نقاط مختلف باغ جمع آوری و مراحل مختلف رشدی آن ها (تخم، لارو، شفیره و دالان تغذیه) در آزمایشگاه زیر بینوکولر بررسی شد. جهت بررسی پارازیتیسم آفت، تعداد 500 میوه آلوده زیتون جمع آوری و در ظروف پلاستیکی 17× 24 سانتی متر، توری دار (هر کدام 100 عدد) در شرایط آزمایشگاه نگهداری و پارازیتوئیدهای خارج شده شمارش گردیدند. نتایج سه سال نشان داد که حشرات کامل آفت در تمام طول فصل وجود داشت ولی تراکم آن در زمان های مختلف بسته به شرایط آب و هوایی متفاوت بود (یک همبستگی بین شکار تله ها و به دنبال آن سطح آلودگی میوه در منطقه وجود داشت). این حشره در شرایط آب و هوایی طارم سفلی دارای 3 تا 4 نسل هم پوشان در سال بود. مراحل نابالغ آفت اعم از تخم، لارو و شفیره از اواخر خرداد ماه به بعد در تاریخ های متفاوتی مشاهده شد (تخم مگس روی میوه های باقی مانده روی درخت در اواخر اسفند و لارو این آفت از داخل میوه های ریخته شده پای درخت در اواسط اردیبهشت سال بعد جمع آوری گردید).
فعالیت پروازی مگس معمولا از اواخر اسفند، با گرم شدن هوا آغاز شده و شروع حمله در اواخر بهار و اوایل تابستان، همزمان با سخت شدن هسته زیتون مشاهده شد، که در واقع نشان دهنده شروع اولین نسل مگس زیتون بود.
نسل دوم این آفت از اواخر مرداد تا اواخر شهریور ماه ادامه داشت و نسل سوم از اوایل مهر ماه شروع گردید. یک پیک در اواخر آبان ماه در سال 1392 وجود داشت که یک نسل دیگر (چهارم) را بوجود آورد. تفاوت در جمعیت و خسارت اقتصادی این مگس طی این سه سال به شرایط اقلیمی (خصوصا دما)، نوع رقم زیتون، میزان باردهی زیتون و مدیریت باغ بستگی داشت. درصد پارازیتیسم این آفت توسط زنبور C. latipes در طول چهار هفته در شهریور در سال 1392 به میزان 9، 14، 18 و 12 درصد ثبت شد. کم‌ترین درصد پارازیتیسم زنبور روی نسل های اول و سوم آفت و بیشترین آن روی نسل دوم مگس ثبت شد.
