در این تحقیق میزان زادمایه عامل بیماری در هنگام کاشت در سال های 1385 تا 1387 ،خصوصیات خاک و خسارت ناشی از بیماری در 143 مزرعه پنبه دراستان گلستان اندازه گیری شد. چهار رقم پنبه زتا دو ، ساحل ورامین و سپید در شش تراکم زادمایه (صفر،56/5،5/11،22/16،2/19 و 5/23) در گلدان و مزرعه آلوده کاشته شدند.درصد وشاخص بیماری چهار ماه بعد از کاشت اندازه گیری شد.همبستگی بین آنها به روش روش Stepwise در نرم افزار SPSS ارزیابی گردید.نتایج نشان داد که ارتباط معنی دار کمی بین خسارت بیماری و میزان زادمایه در زمان کاشت و خصوصیات خاک وجود دارد. این ارتباط زمانی که لگاریتم طبیعی گیاهان غیر آلوده اثر داده شوند، معنی دار و با معدله Y = 0.36x1 + 0.31x2+ 14.04x3 + 0.06x4 + 0.24x5 + 0.25x6 + 1.5, (r2 = 0.25).قابل توصیف است. در صورتی که هریک از متغیرها در فرمول مذکور موجود نباشند،معادله مذکور به معادله های زیر تبدیل می شود.
Y = 0.37x1 + 0.31x2+ 13.88x3 + 0.06x4 + 0.2x5 - 3.1, (r2 = 0.23).
Y = 0.35x1 + 0.31x2+ 11.08x3 + 0.05x4 - 5.32, (r2 = 0.2).
Y = 0.39x1 + 0.32x2+ 10.96x3 - 4.51, (r2 = 0.16).
Y = 0.46x1 + 0.29x2 -1.27, (r2 = 0.11).
Y = 0.42x1 - 1.8 (r2 = 0.06).
در این معادله ها ها x1 : جمعیت زادمایه ، x2 : نسبت C/N ، x3 : درصد شن به رس، x4 : نسبت نیتروژن بعلاوه پتاسیم به فسفر، x5 : پتانسیل درصد اشباع خاک و x6 : میزان فسفر موجود در خاک می باشد. ارتباط معنی دار بین خسارت بیماری و میزان زادمایه در زمان کاشت و خصوصیات خاک زمانی که همه گیاهان مناسب آلوده شدن در نظر گرفته شوند با معادله Y =- 0.191x1 + 0.342x2- 0.145x3 + 14.5x4 - 10.84, (r2 = 0.13) .در صورت نبودهریک از متغیرها در فرمول ،معادله مذکور به معادله های زیر تبدیل می شود.
Y = 0.33x2 - 0.138x3 + 11.52x4 - 2.93, (r2 = 0.11).
Y = - 0.15x3 + 12.8x4 -5.19, (r2 = 0.088).
Y = 12.08x4 -1.59, (r2 = 0.056).
در این معادله ها، x1 : پتانسیل اشباع خاک ، x2 : جمعیت زادمایه، x3 : نسبت K/P و x4 : درصد شن به رس خاک می باشند. تراکم زادمایه قبل از کاشت برای ظهور 50% علایم پژمردگی ورتیسیلیومی در ارقام ساحل،ورامین،سپید و زتادو در انتهای فصل رشدبه ترتیب برابر با 86/15،79/14،49/15 و 57/14 زادمایه در هر گرم خاک خشک برآورد شد. تعداد زادمایه بهینه به منظور مقایسه تحمل ارقام فوق 5/14 زادمایه در هر گرم خاک خشک تعیین شد. حداقل تعداد زادمایه برای ظهور علایم سیستمیک در ارقام پنبه ساحل،ورامین ،سپید و زتادو به ترتیب برابربا 56/3،52/2،27/3 و52/2 زادمایه در هر گرم خاک خشک برآوردگردید.
