پوسیدگی ذغالی یکی از بیماریهای مهم سویا در مناطق عمده کشت سویا در جهان است که توسط قارچ Macrophomina phaseolina ایجاد میشود. تفاوت قابل توجهی بین شدت بیماریزایی جدایهها و نوع واکنش آنها به کلرات موجود در محیط کشت گزارش شده است. در این بررسی از خاک 34 مزرعهی سویای آلوده واقع در شهرستانهای مختلف استان گلستان نمونهبرداری شد. جدایههای قارچ عامل بیماری، از خاک هواخشک هر مزرعه با استفاده از روش الک‌های متوالی با اندازه‌های انتخابی جداسازی گردید. همچنین متوسط شدت بیماری روی ریشه گیاهان (RSS) در هر مزرعه اتدازهگیری شد. بیماریزایی جدایهها در دو آزمون جداگانه، روی ریشههای چعندرقند و بذور سویا بررسی گردید. آزمون بر روی ریشههای چغندرقند با 9 تکرار انجام شد و ده روز پس از مایهزنی، میزان پوسیدگی ریشهها با مقیاس استاندارد 1 تا 9 تعیین گردید. در روش دوم شدت بیماریزایی جدایهها در شرایط درون شیشهای با مایهزنی بذر سویا رقم نیمهحساس سحر با 4 تکرار اندازهگیری شد. سرعت رشد جدایهها در دمای 30، 35 و 40 درجه سانتیگراد تعیین گردید و واکنش جدایهها به کلرات با کشت قارچ روی محیط غذایی حداقل حاوی 120 میلیمولار کلرات پتاسیم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بین جدایههای مورد بررسی از نظر واکنش به کلرات، 27 جدایه (حدود 79 درصد جدایهها) در گروه حساس به کلرات قرار گرفتند که از این تعداد 23 جدایه (حدود 67 درصد کل جدایهها) الگوی رشد پرمانند نشان دادند. بر اساس نتایج آزمون بیماریزایی جدایهها، در هر دو آزمون کلیهی جدایهها بیماریزا بودند و نتایج حاصل از مقایسه میانگین دادهها وجود اختلاف معنیدار در سطح احتمال یک درصد در میزان بیماریزایی جدایهها در هر دو روش را نشان داد. بر اساس آزمون مایهزنی بذر، جدایهها در سه گروه قرار گرفتند و بین شدت بیماریزایی جدایهها و واکنش آنها به کلرات پتاسیم رابطهی نزدیکی مشاهده گردید به طوری که همه 13 جدایه کمآزار حساس به کلرات بوده و 6 جدایه مقاوم به کلرات در گروه پرآزارترین جدایهها قرار داشتند. در حالی که در روش آزمون بر روی ریشههای چغندرقند، سطح بالاتری از بیماریزایی در جدایههای حساس به کلرات مشاهده شد. همچنین جدایههای مقاوم به کلرات کمترین میزان کلونیزاسیون ریشه را در شرایط طبیعی مزرعه نشان دادند. بنابراین به نظر میرسد در خصوص جدایههای M. phaseolina به دست آمده از خاک مزارع سویا، نوع آزمون بیماریزایی به کار رفته در مطالعات، تاثیر قابل توجهی بر رابطه میان واکنش جدایهها به کلرات و شدت بیماریزایی آنها دارد. دمای بهینه رشد برای اغلب جدایهها در این آزمایش 35 درجه سانتیگراد بود.
