درختان جنگلی با قارچ‌های اندوفیت ارتباط همزیستی برقرار می‌کنند که این قارچ‌ها در داخل بافت‌های گیاهی سالم به صورت ریسه‌های غیر فعال زندگی می‌کنند. تمامی درختان جنگلی در نواحی معتدل، میزبان قارچ‌های اندوفیت می‌باشند. قارچ‌های متعلق به این گروه همه‌جازی می‌باشند و تنوع زیستی زیادی در میان اندوفیت‌ها وجود دارد و امکان دارد که برخی از گونه‌های گیاهی با بیش از صد گونه قارچ اندوفیت در تعامل باشند. در این تحقیق قارچ‌های اندوفیت سرشاخه و شاخه بلوط درجنگل‌های بلوط مناطق حاتم بیگ و کلیبر جداسازی شده و بر اساس ویژگی‌های ریخت شناختی و داده‌های مولکولی شناسایی گردیدند. برای این منظور در طی ماه‌های تیر و شهریور سال 1393، از جنگل‌های حاتم بیگ مشگین شهر و کلیبر نمونه‌برداری صورت گرفت. جداسازی اندوفیت‌ها مطابق پروتکل-های رایج جدسازی اندوفیت‌ها انجام شد. به این صورت که ابتدا با استفاده از اسکالپل یا چاقوی تیز استریل قطعاتی به اندازه 5-3 سانتی متر از بافت های چوب و پوست جداسازی شد. نمونه‌ها به مدت 30 ثانیه در اتانول 75 درصد غوطه ور شدند، بعد از آن بلافاصله در هیپوکلریت‌سدیم 4 درصد (وایتکس) به مدت پنج دقیقه قرار داده شده و بعد از این مرحله نمونه‌ها به مدت 15 ثانیه با استفاده از اتانول 75 درصد ضدعفونی شدند. نمونه‌ها سپس با استفاده از آب مقطر استریل سه بار شست‌شو داده شدند و به مدت پنج دقیقه با استفاده از کاغذ صافی استریل خشک آب‌گیری شدند. بعداً قطعات در تشتک‌های پتری حاوی محیط کشت عصاره مالت آگار دو درصد (MEA) کشت داده شدند. برای ممانعت از رشد باکتری‌ها به میزان صد میلی‌گرم بر لیتر کلرامفنیکل به محیط کشت اضافه شد. هویت قارچ‌های جداسازی شده، پس از خالص‌سازی به روش تک اسپور و نوک ریسه، با بررسی‌های ریخت شناختی و داده‌های توالی ناحیه ITS-rDNA تعیین گردید. در این تحقیق گونه های Alternaria alternata species complex، Arthrinium arundinis، Aspergillus flavus ، Bipolaris spicifera، Biscogniauxia mediterranea، Chaetomium globosum، Chaetomium sp.، Clonostachys rosea، Cladosporium cladosporioides ، Coniochaeta sp.، Epicoccum nigrum، Nigrospora oryzae، Ochrocladosporium elatum، Paecilomyces variotii، Penicillium commune، Penicillium spinulosum، Pyronema domesticum، Sordaria fimicola،Sordaria sibutii وTrichothecium roseum به عنوان اندوفیت سرشاخه و شاخه بلوط در جنگل‌های این منطقه شناسایی شدند. در بین گونه‌های قارچی جداسازی شده Alternaria alternata species complex با فراوانی 15درصد به عنوان گروه قارچی غالب معرفی گردید. گزارش گونه Pyronema domesticum برای میکوبیوتای ایران جدید می‌باشد. همچنین اکثر گونه‌های قارچی شناسایی شده در این تحقیق برای نخستین بار در دنیا از روی بلوط سیاه (Quercus macranthera) گزارش می‌شوند و بلوط سیاه به عنوان میزبان جدید برای این گونه‌ها معرفی می‌گردد. حضور این قارچ‌های اندوفیت در بافت‌های به ظاهر سالم درختان بلوط می‌تواند نشان‌گر این امر باشد که برخی از این گونه‌های قارچی ممکن است بیمارگرهای احتمالی نهفته گیاهی باشند.
کلید واژگان: اندوفیت، بلوط سیاه، ارسباران
