شب پره هندی Plodia interpunctella Hübner (Pyralidae) یکی از آفات مهم محصولات انباری در ایران است که برای کنترل آن از سموم تدخینی استفاده می‌شود. استفاده از میکروارگانیسم‌های مفید به علت زیست‌تخریب‌پذیری و نداشتن اثر سوء بر انسان و سایر جانوران می‌تواند جایگزین مناسبی برای سموم مرسوم تدخینی باشد. قارچ Aspergillus spp. یک میکروارگانیسم ساپروفیت، همه‌جازی و بسیار مخرب است که برای کنترل آن نیز می‌توان از عوامل بیولوژیک بهره برد. در این تحقیق اثر یک جدایه فعال باکتری Bacillus subtilis روی آفت و قارچ فوق‌الذکر بررسی‌شد. باکتری B. subtilis آنتی‌بیوتیک ها و ترکیبات ضدمیکروبی متعدد و با ساختارهای متنوعی تولیدمی‌کند که خاصیت ضدقارچی دارند. از بین این ترکیبات، لیپوپپتیدهای حلقوی یا بیوسورفکتانت‌ها ترکیبات مهم ثانویه‌ای هستند که خاصیت ضدقارچی فوق‌العاده‌ای دارند. علاوه‌بر این، اثر حشره‌کشی گونه‌ی B. subtilis به خانواده لیپوپپتیدهای حلقوی سورفکتین نسبت داده‌شده‌است. لذا در این تحقیق به‌منظور بالا بردن اثر حشره‌کشی و خاصیت ضدقارچی باکتری، از محیط کشتی استفاده شده است که باکتری بیشترین تولید بیوسورفکتانت‌ها را داشته باشد. انتخاب یک محیط کشت مناسب به‌ویژه از نظر منابع نیتروژن و کربن و برخی فلزات موثر نقش مهمی در تولید آنها و در نتیجه خاصیت حشره‌کشی و ضدقارچی باکتری دارد. در این تحقیق، باکتری بیوکنترل به‌مدت 48 ساعت در دو محیط کشت پایه و اصلاح‌شده که ازنظر منابع نیتروژن و غلظت فلزات موثر تفاوت داشتند، کشت‌شد. سپس میزان وزن‌خشک باکتری، خاصیت حشره‌کشی و ضدقارچی سوپرناتانت باکتری رشدیافته در هر محیط بر روی لاروهای سن دوم آفت شب‌پره هندی و قارچ Aspergillus spp. با هم مقایسه‌شد. آزمون توان حشره‌کشی در طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و هر تکرار شامل 20 لارو سن دوم حشره شب‌پره هندی انجام گرفت. مرگومیر لاروها 1، 2 و 3 روز پس از تغذیه از غذای مصنوعی آغشته به سوسپانسیون باکتری، ارزیابی‌شد. همچنین میزان بازدارندگی سوپرناتانت باکتری حاصل از هر محیط‌کشت روی رشد میسلیوم قارچ Aspergillus spp. در کشت دوطرفه در محیط کشت PDA با هم مقایسه شدند. میزان وزن‌خشک باکتری در محیط اصلاح‌شده با منبع نیتروژن آمونیوم نیترات و در محیط دیگر با منبع نیتروژن آلی شربت خیسانده ذرت به ترتیب g/L8/1 و g/L 1/1 اندازه‌گیری‌شد، همچنین اثر حشره‌کشی و فعالیت ضدقارچی محیط اصلاح شده بیشتر از محیط پایه بود. به طوری‌که مقایسه میانگین مرگومیر لاروها نشان داد که بین محیط‌های مختلف با اطمینان 95% اختلاف معناداری وجود دارد(p<0.05). بیشترین میزان مرگومیر در نمونه‌های مربوط به محیط با منبع ازت آمونیوم نیترات با مقدار 33/38 درصد ارزیابی‌شد. بیشترین هاله بازدارندگی رشد قارچ نیز مربوط به سوپرناتانت باکتری محیط کشت اصلاح شده با منبع آمونیوم نیترات بود. نتایج این پژوهش نشان‌می‌دهد که اصلاح محیط کشت می‌توانند باعث افزایش رشد و تولید متابولیت‌های ثانویه به‌خصوص بیوسورفکتانت‌ها و به‌دنبال آن توان بیوکنترلی جدایه موردمطالعه شود.
