Pythium aphanidermatum به عنوان یک بیمارگر مهاجم و مهم اقتصادی در گلخانه‌های خیار می‌باشد. با توجه به شیوع این بیمارگر قارچی در گلخانه‌های جیرفت، توجه به مدیریت این بیماری به روش‌های مختلف به ویژه کنترل بیولوژیکی ضروری به نظر می‌رسد. در میان عوامل بیوکنترل گونه‌های Bacillus بدلیل تولید اسپور مقاوم و ترشح آنتی‌بیوتیک‌های متعدد و همچنین توانایی القای مقاومت در گیاه و تولید هورمون‌های رشدی گیاهی دارای موقعیت مناسبی جهت کنترل عوامل بیماریزای خاکزی می‌باشند. لذا در این پژوهش 63 جدایه باسیلوس از ریزوسفر خیار جداسازی، خالص سازی و بر مبنای خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی شناسایی شدند. سپس خواص بیوکنترلی آنها در شرایط آزمایشگاه به روش کشت متقابل علیه Pythium aphanidermatum مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که 14جدایه اثرات آنتاگونیستی قابل قبولی علیه قارچ مذکور داشته‌اند و از بین آنها پنج جدایه Ba29b، Ba29c، Ba17، Ba24 و Ba14 قادر به ایجاد هاله بازدارنده بیش از پنج میلی‌متر بودند. این آزمون در قالب طرح کاملا تصادفی با 63 تیمار در سه تکرار انجام شد. همچنین آزمون تولید ترکیبات فرار جدایه‌ها انجام و جدایه Ba17 به میزان 14/47 درصد از رشد پرگنه قارچ جلوگیری کرد و نسبت به شاهد در سطح پنج درصد اختلاف معنی‌داری را نشان داد .استخراج DNA جدایه‌ها به روش جوشاندن صورت گرفت و با استفاده از آغازگرهای fD1 و rD1، قطعه ای از ژن 16S rDNA آنها، طی واکنش PCR تکثیر شد. . درخت فیلوژنتیکی با استفاده از روش Neighbor-Joining و توسط نرم افزار MEGA5 رسم شد. تعیین توالی مورد نظر و مقایسه آن با توالی‌های موجود در پایگاه داده‌ای NCBI، نشان داد که جدایه‌های Ba24، Ba29c، Ba10b و Ba29b با گونه Bacillus cereus، جدایه‌ی Ba17با گونه Bacillus licheniformis , جدایه Ba14 با گونه Bacillus endophyticus بیشترین مشابهت را داراند. در آزمون گلخانه‌ای، تیمار خاک با Ba29b، Ba10b، Ba17، Ba24 و Ba14 شاخص بیماری ناشی ازP. aphanidermatum را به ترتیب 77/2، 66/10، 93/62، 36/70، 47/81 و15/85 درصد نشان داد. بیشترین بازدارندگی مربوط به جدایه‌های Ba29b و Ba10b می‌باشد که نسبت به شاهد در سطح پنج درصد دارای اختلاف معنی‌دار هستند. همچنین گیاهان تیمار شده با جدایه Ba29c با شاهد اختلاف معنی‌داری نشان ندادند. . تولید سورفکتین و آنزیم پروتئاز به عنوان سازوکارهای بازدارندگی در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفتند. جدایه های، Ba29c، Ba10b، Ba17، Ba29b، و Ba24 قادر به تولید آنزیم پروتئاز و جدایه هایBa29c وBa10b قادر به تولید سورفکتین بودند. نتایج بدست آمده در این پژوهش، توانایی جدایه‌هایی بومی از باسیلوس و متابولیت‌های تولید شده توسط آ نها را به منظور ممانعت از رشد این بیمارگرهای گیاهی نشان می‌دهد.
