کفشدوزک (Col.: Coccinellidae) Menochilus sexmaculatus شکارگر مهم بسیاری از حشرات از جمله شتهها، تریپسها، مگسهای سفید، شپشکها و پسیلها می‌باشد. محرک‌های بویایی نقش مهمی را در رفتار کاوشگری عوامل کنترل بیولوژیک ایفا میکنند. محرک‌های شیمیایی ساطع شده از خود گیاه‌خوار و یا گیاهان میزبان، سبب کوتاه شدن زمان جستجوگری شکارگرها و در نتیجه افزایش بهرهوری جستجوگری آن‌ها میشوند. از این رو داشتن اطلاعات در زمینه رفتارهای میزبانیابی عوامل کنترل بیولوژیک، می‌تواند نقش مهمی در افزایش کارآیی آن‌ها داشته باشد. در این پژوهش، پاسخ کفشدوزک M. sexmaculatus به محرک‌های شیمیایی شته جالیز (Hem.: Aphididae) Aphis gossypii Glover، ترکیبات فرار برگ‌های سبز و ترکیبات فرار القایی گیاه کدو رقم کلاریتا (Cucurbita Pepo) مورد ارزیابی قرار گرفت. از دستگاه بویاییسنج Y- شکل و در شرایط آزمایشگاهی (دمای 1±27 درجه سلسیوس، رطوبتنسبی 10 60 درصد، شدت نور 1600 لوکس و سرعت باد 300 میلیلیتر بر دقیقه) استفاده گردید. در تمامی آزمایش‌ها، مدت زمان پاسخ حداکثر 16 دقیقه بود و درصورتی‌که در این مدت حشرات پاسخی نداشتند، به عنوان عدم پاسخ ثبت شدند. قبل از انجام آزمایش‌های بویاییسنجی، حشرات مورد نظر در ظروف کوچک پلاستیکی 25 میلیمتری که درب آن‌ها با توری مسدود شده بود، به مدت چهار تا شش ساعت گرسنگی داده شدند و در شرایط آزمایشگاهی نگهداری شدند تا پاسخ آن‌ها به علایم محرک‌های شیمیایی افزایش یابد. پنج تیمار شامل: شته جالیز در مقابل هوای پاک، برگ سالم کدو در مقابل هوای پاک، برگ تغذیه شده توسط شته در مقابل هوای پاک، برگ تغذیه شده به همراه شته در مقابل برگ تغذیه شده و برگ تغذیه شده به همراه شته در مقابل برگ سالم و با رهاسازی تعداد 30 حشره بصورت انفرادی مورد ارزیابی قرار گرفتند. دادهها با آزمون مربع کای (P<0.05) مورد تجزیه قرار گرفت. نتایج پژوهش مشخص نمود که کفشدوزک M. sexmaculatus به‌طور معنی‌داری، جلب محرک‌های شیمیایی ساطع شده از شته جالیز (01/0 P<،1 df =،24/10χ2 =) و برگ آلوده گیاهان کدو گردید (01/0 P < ،1 df =،84/7χ2 =)، اما گیاهان سالم (109/0 P=،1 df =،56/2χ2 =) جلب کننده نبودند. همچنین گیاهان کدو آلوده به همراه شته زمانی که در مقابل گیاهان سالم (001/0 P<،1 df =،36/31χ2 =) و نیز گیاهان کدو آلوده (001/0 P<،1 df =،16/21χ2 =) قرار گرفتند، به‌طور معنی‌داری کفشدوزک را به خود جلب نمود. نتایج بیانگر این موضوع است که کفشدوزک M. sexmaculatus از علایم بویایی میزبان و نیز ترکیبات فرار القایی که در اثر تغذیه پوره یا حشره کامل شته روی گیاهان میزبان ساطع میشوند، بهمنظور میزبانیابی خود استفاده میکنند. شناسایی، سنتز و استفاده از ترکیبات فرار جلبکننده عوامل کنترل بیولوژیک می‌تواند کارآیی استفاده از این عوامل را برای کنترل آفات هر چه بیشتر افزایش دهد.
