معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
چکیده
جنس Pistacia از خانواده Ancardinaceae دارای 11 گونه است. از میان این گونه‌ها Pistacai vera تنها گونه مهمی است که به صورت اقتصادی کشت می‌شود ولی گونه های دیگر آن مانند P. mutica (بنه) در عرصه‌های جنگلی ایران پراکنده هستند. گیاه پسته Pistacai vera بومی غرب آسیا و آسیای میانه می باشد که در آن هنوز به‌صورت وحشی در ترکیه، سوریه، ایران، عراق، لبنان، فلسطین، جنوب اروپا، آسیا و آفریقا رشد می‌کند. یکی از بیماریهای مهم برگ و خوشه در پسته بیماری سپتوریوز است که توسط گونه های مختلف پسته گزارش شده است. این بیماری در ایالات متحده آمریکا و باغ‌های کالیفرنیا به‌عنوان یکی از بیماری های مهم برگی در درختان پسته محسوب می‌شود. این بیماری به عنوان معمولی‌ترین بیماری در باغ های کالیفرنیا، یوتا، تگزاس، آریزونا و نووادا شناخته شده است از چهار گونه Septoria گزارش شده در درختان پسته بر اساس ریخت شناسی اخیرا با کار برد ابزار ملکولی تغییرات مهمی در 4 گونه گزارش شده ایجاد شده و تنها دو گونه آن به عنوان جنس Septoria باقی مانده و دو گونه دیگر به سایر جنس ها انتقال داده شده است. ازبارزترین علائم لکه های تیره با پیکنیدیوم سیاه رنگ که در دوطرف برگ ظاهر می‌شود. از مهمترین گونه سپتوریا در نواحی مدیترانه و ایران گونهSeptoria pistacina می باشد. تاکنون اطلاعاتی در مورد خصوصیات مولکولی قارچ عامل بیماری لکه‌برگی سپتوریایی پسته در ایران وجود ندارد. بنابراین این مطالعه به منظور شناسایی این قارچ عامل بیماری در قزوین در پسته و بنه فارس انجام شد. در طول سال‌های 1394-1392 جدایه‌های برگی با علائم نقاط سیاه رنگ از باغ های پسته و درخت های بنه به ترتیب در باغات پسته استان قزوین و ارتفاعات شهرستان شهرستان داراب در استان فارس جمع آوری شد. تکه‌های کوچک از برگ‌های آلوده بر روی محیط کشت اسیدی سیب زمینی دکستروز آگار کشت شد. محیط کشت‌ها در دمای 25 درجه سلسیوس به مدت 5 روز نگهداری شدند و پرگنه‌های جداشده به محیط کشت PDA انتقال داده شدند. قبل از شناسایی ریخت‌شناسی و مولکولی پرگنه‌های حاصل از تک اسپور به دست آمد. با استفاده از میکروسکوپ نوری صفات ریخت‌شناختی که برای شناسایی مورد استفاده قرار گرفت شامل تعداد دیواره‌ی عرضی، اندازه پیکنیدیوسپور، پیکنیدیوم، آسک، آسکوکارپ و آسکوسپور بود. شناسایی مولکولی جدایه‌های مورد مطالعه با استفاده از واکاوی فواصل ترانویسی شده‌ی داخلی (ITS) از محل ژن RNA ریبوزومی تعیین شد که از آغازگرهای ITS1 و ITS4 استفاده شد. صفات ریخت‌شناسی به همراه واکاوی مولکولی تأیید کرد که جدایه‌هایی که با روش ریخت‌شناختی Septoria pistacina تشخیص داده شده بود بر اساس داده های ملکولی Pseudosercospora pistacina هستند. این اولین گزارش از P. pistacina به عنوان عامل لکه برگی پسته از ایران است.
