مطالعه‌ی اثر فاصله‌ی بین ردیف و تراکم بوته بر سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) لکه‌شکلاتی باقلا و عملکرد دانه در شرایط آلودگی طبیعی در منطقه‌ی گرگان
بیماری قارچی لکه‌شکلاتی (Botrytis fabae sard)یکی از مهم‌ترین بیماری‌های باقلا در مناطق مرطوب است و سبب کاهش شدید عملکرد کمی و کیفی این محصول می‌گردد. این تحقیق در سال زراعی 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان با هدف مطالعه‌ی اثر فاصله‌ی بین ردیف و تراکم بوته بر سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری لکه‌شکلاتی باقلا انجام شد. آزمایش با دو فاکتور فاصله‌ی بین ردیف (30، 45، 60 و 75 سانتی‌متر) و تراکم بوته (130000، 145000، 160000 و 175000 بوته در هکتار)، با 16 تیمار و در 3 تکرار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، در کرت‌های مزرعه‌ی آزمایشی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان به مساحت 12 متر مربع و بر روی ژنوتیپی از باقلا از مرکز بین‌المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک، ایکاردا (ICARDA) به نام G-Faba-332 انجام شد. این ژنوتیپ 180-175 روز دوره‌ی رسیدگی فیزیولوژیک دارد. در اواسط فروردین‌ماه، پس از مشاهده‌ی علایم اولیه‌ی بیماری لکه‌شکلاتی بر روی بوته‌ها در شرایط آلودگی طبیعی، درصد شدت بیماری بر اساس مقیاس 9 نمره‌ای ایکاردا طی بازدیدهای منظم یک بار در هفته در کرت‌ها تا اوایل خردادماه اندازه‌گیری و یادداشت‌برداری شد. نمودار پیشرفت بیماری در صفحه‌ی محورهای مختصات با محور افقی بر حسب زمان و عمودی، درصد شدت بیماری برای هر تیمار و تکرار رسم شد. سپس، متغیر سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) بر اساس یک رابطه‌ی ریاضی محاسبه شد. علاوه بر این، جهت اندازه‌گیری عملکرد دانه، دانه‌های 10 بوته از هر کرت آزمایشی به‌غیر از حاشیه به‌طور تصادفی جمع‌آوری و پس از خشک کردن، توزین گردید. نتایج حاصل از تجزیه‌ی واریانس داده‌های به‌دست آمده نشان داد، اثر فاصله‌ی بین ردیف و تراکم بوته بر AUDPC در سطح احتمال آماری (p<0.01) و اثر متقابل آنها در (p<0.05) معنی‌دار بود. کم‌ترین مقدار AUDPC (12/77) در فاصله‌ی ردیف 30 سانتی‌متر و تراکم 130000 بوته و بیش‌ترین (63/102) در فاصله‌ی ردیف 75 سانتی‌متر و تراکم 175000 بوته در هکتار محاسبه شد. همچنین، اثر فاصله‌ی بین ردیف بر عملکرد دانه در سطح احتمال آماری (p<0.01) معنی‌دار بود ولی اثر تراکم بوته و اثر متقابل آنها بر عملکرد دانه معنی‌دار نبود. بیش‌ترین عملکرد دانه (66/1 تن در هکتار) در فاصله‌ی ردیف 30 سانتی‌متر و کم‌ترین (97/0 تن در هکتار) در 75 سانتی‌متر به‌دست آمد. بنابر این، کاشت ژنوتیپ G-Faba-332 باقلا با فاصله‌ی بین ردیف 30 سانتی‌متر و تراکم 130000 بوته در هکتار در منطقه‌ی گرگان، در شرایط آلودگی طبیعی، سبب بروز بیماری لکه‌شکلاتی باقلا با کم‌ترین مقدار شدت آلودگی در مجموع طول دوره‌ی رشد و نمو و بیش‌ترین عملکرد دانه‌ی خشک می‌گردد.
