گزارش یک گونه‌ی جدید از کنه‌های جنس (Acari: Mesostigmata:Polyaspididae) Polyaspis Berles برای ایران
طلعت خالصی و شهروز کاظمی
گروه تنوع زیستی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان، پست الکترونیک: talat.khalesi@gmail.com
کنه‌های راسته میان‌استیگمایان گروه بزرگی از کنه‌ها با پراکنش جهانی و اغلب آزادزی و شکارگر هستند. تعداد قابل توجهی از آنها از عوامل کنترل بیولوژیک محسوب می‌شوند و با تغذیه از برخی بی‌مهرگان آفت در زیستگاه‌های مختلف، می‌توانند موجب کاهش استفاده از سموم شیمیایی شوند. این گروه در حال حاضر به سه زیرراسته تقسیم می‌شود که Monogynaspida بزرگترین آنهاست و بیشترین تعداد گونه را در بر دارد. این زیرراسته خود به دو گروه Gamasina و Uropodina تقسیم می‌شود. کنه‌های Uropodina دارای تنوع زیادی هستند و اغلب در خاک‌های هوموسی، کمپوست، لجن، خاک_برگ جنگل‌ها، کودهای حیوانی و همچنین لانه‌ی پستانداران، پرندگان و حشرات یافت می‌شوند. این گروه در حال حاضر به چهار بالاخانواده (Diarthrophalloidea، Thinozerconoide، Microgynioide، Uropodoidea)، تقسیم می‌شود. بالاخانواده‌ی Uropodoidea یا یوروپودینای پیشرفته، پر تعدادترین این بالاخانواده‌ها است و شامل بیش از 2200 گونه توصیف شده در جهان می‌باشد. اطلاعات ما در مورد گونه‌های این بالاخانواده در ایران خیلی اندک است و تا کنون تنها 35 گونه از آنها از ایران گزارش شده‌اند که دو گونه Oplitis iranicus Kazemi & Kontschán, 2007 و Neodiscopoma persica Kazemi & Kontschán, 2007 برای دنیا جدید بوده‌اند. در بررسی فون کنه‌های میان‌استیگمای خاکزی در منطقه‌ی عنبرآباد در استان کرمان، نمونه‌هایی از خاک و خاک‌برگ جمع‌آوری و سپس به آزمایشگاه کنه شناسی گروه تنوع زیستی در دانشگاه تحصیلات تکمیلی و فناوری پیشرفته کرمان منتقل و با استفاده از قیف برلز- تولگرین کنه‌های آنها جدا شدند. کنه‌های جداسازی شده برای شفاف شدن به مدت یک الی دو روز در درون ظروف کوچک حاوی محلول نسبیت قرار داده شدند تا محنویات بدن آنها خارج و برای مطالعه آماده شوند و سپس از این نمونه‌ها با استفاده از مایع هویر و بر روی لام میکروسکوپی اسلاید دائمی تهیه شد. در این پژوهش نمونه‌هایی متعلق به خانواده‌ی Macrochelidae، Laelapidae، Ologamasidae، Ascidae، Parasitidae، Rhodacaridae، Digamasellidae، Polyaspididae، Urodinychidae، Uropodidae، Trematuridae و Polyaspididae جمع‌آوری شدند که گزارش گونه‌ی Polyaspis repandus Berlese, 1904 برای فون کنه‌های ایران جدید محسوب می‌شود. اگرچه کنه‌های این خانواده با فاصله داشتن پیش ران پاهای نخست از یکدیگر و همچنین دارا بودن پایه تریتواسترنوم عریض (تقریبا با عرضی معادل دو برابر طول پایه تریتواسترنوم) در بالاخانواده Polyaspidoidea قرار می‌گرفتند، اما در حال حاضر در بالاخانواده‌ی Uropodoidea طبقه بندی می‌شوند. از ویژگی‌های مهم ریخت شناسی این گونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: صفحه‌ی دمی (Pygidial shiled) نسبتا کوچک و باریک؛ موهای حاشیه‌ای روی صفحات کوچک و تقریبا دایره‌ای شکل قرار گرفته؛ صفحه‌ی جنسی تقریبا شش ضلعی؛ تمام موهای قسمت سینه‌ای سوزنی شکل هستند.
