مریم نگهبان1,و2*، سعید محرمی پور1، محمد بشیری1
1- گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
2- آفتکش ها، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور
پست الکترونیکی: mnegahban2009@gmail.com
سموم گیاهی مبتنی بر میکرو و نانو مواد از فرمولاسیون های جدیدی هستند که میتوانند به تازگی به عنوان یک جایگزین مناسب برای سموم شیمیایی در نظر گرفته شوند. همچنین تولید و تجاری سازی این دسته از آفت کش ها مورد توجه دولت، کشاورزان و افراد متخصص در این زمینه است. در این پژوهش خواص سمیت تنفسی و تماسی و دوام فرمولاسیون پلی اوره فرمالدهیدی نانوکپسوله شده حاوی اسانس گیاه زیره‌سبز Cuminum cyminum L. در مقایسه با اسانس فرموله نشده روی لارو سن سوم بید کلم Plutella xylostella (L.) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سمیت تنفسی اسانس نانوکپسوله شده در غلظت های زیر کشنده، (بعد از گذشت 7 روز) به طور معنی‌دار موثرتر از اسانس فرموله نشده است. در زیست سنجی مربوط به سمیت تماسی اسانس (LC50=240 ppm)علیه بید کلم اسانس نانوکپسوله شده (LC50=40 ppm)به طور معنی داری موثرتر از اسانس فرموله نشده بوده است. همچنین فرمولاسیون نانوکپسول توانست مدت دوام سمیت تنفسی و سمیت تماسی حشرات را به طور معنی-داری افزایش دهد. دوام سمیت اسانس زیره در غلظت 15 پی پی ام روی بید کلم 11 روز می باشد در حالی که دوام اسانس نانوکپسوله زیره روی لارو سن سوم بید کلم 49 روز به دست آمد. به نظر می رسد اسانس با استفاده از روش نانوکپسوله کردن می تواند در روش اسپری ، در روی سطح بدن حشره، سطح غذا و ظرف استقرار خود را افزایش دهد در نتیجه موجب افزایش سمیت اسانس نانوکپسول شده در مقایسه با اسانس معمولی می گردد. هنگامی که اسانس نانوکپسول شده توسط دستگاه سم پاش روی حشره اسپری می شود به دلیل دارا بودن قابلیت پخش شوندگی و تعلیق در آب همه اندام های حشره را به طور کامل پوشش می دهد و ذرات نانوکپسول در برابر کشش سطحی دارای پایداری بیشتری شده ویسکوزیته آن ها کم تر و موجب یکنواختی بیشتر پوشش می شوند. در صورتی که هدف از کنترل، افزایش دوام اسانس مورد نظر باشد، اسانس نانوکپسول شده با رهایش تدریجی ماده موثره می تواند تا مدت زمان بیشتری سمیت تنفسی، تماسی خود را حفظ کند. آزمایشات نشان دادند که نانوکپسول کردن اسانس می تواند مقدار دز مصرفی اسانس ها را به میزان زیادی کاهش می دهد. لذا می تواند باعث سهولت کاربرد، بازار پسندی آن شود. لذا پژوهش در زمینه کاربردی این فرمولاسیون و طراحی آزمایش در این زمینه لازم است. با توجه به این که در فن‌آوری تولید نانوکپسول‌های کنترل کننده آفات در آغاز راه قرار داریم، تجربه به دست آمده برای تولید فرمولاسیون‌های موثرتر قابل استفاده خواهد بود.
