بیماری پوسیدگی ذغالی سویا (Macrophomina phaseolina) یکی از بیماری‌های مهم سویا در استان مازندران محسوب می‌شود. عامل بیماری قارچی خاکزی و بذرزاد بوده که از طریق جوانه زدن اسکلروت‌ها در داخل خاک و تماس با ریشه‌های سویا و کاشت بذور آلوده به قارچ عامل بیماری باعث بروز بیماری می‌گردد. محدودیت استفاده از سموم شیمیایی در ضدعفونی بذر بعلت استفاده از باکتری ریزوبیوم و عدم کارآیی قارچ‌کش‌های رایج به صورت محلول پاشی، باعث شده است که روش‌هایی نظیر استفاده از ارقام متحمل، تنظیم تاریخ‌ها و ردیف‌های کاشت به همراه سایر روش‌های غیر شیمیایی در کنترل بیماری از اهمیت فراوانی برخوردار شود. برای جلوگیری از مصرف بی‌رویه سموم شیمیایی، کاهش هزینه‌های تولید و معرفی رقم متحمل به بیماری در استان مازندران، این تحقیق با استفاد از 64 رقم و لاین حاصل از آزمایشات مقایسه مقدماتی که از نظر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی نسبت به سایر ارقام برتری نشان داده‌اند، انتخاب و تحت شرایط مزرعه‌ای در برابر بیماری پوسیدگی ذغالی مورد ارزیابی قرار گرفتند. این تحقیق در قالب طرح لاتیس مربع با دو تکرار در ایستگاه تحقیقات زراعی بایع‌کلا در قطعه زمینی آلوده به اسکلروت‌های قارچ عامل بیماری و دارای سابقه کشت سویا به اجرا درآمد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که ارقام و لاینهای مورد بررسی دارای واکنش‌های متفاوت نسبت به قارچ عامل بیماری هستند. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که بین ارقام و لاینهای مورد بررسی از نظر درصد بوته های آلوده اختلاف معنی‌داری در سطح 1 درصد وجود دارد. مقایسه میانگین‌های درصد آلودگی لاین‌ها در دو سال متوالی بر اساس آزمون چند دامنه‌ای دانکن نشان داد که این 64 لاین از نظر درصد آلودگی و تحمل نسبت به بیماری پوسیدگی ذغالی در 19 گروه مختلف قرار دارند. تعداد 41 لاین با درصد آلودگی زیر 10 درصد در گروه‌های S تا M قرار گرفتند. تعداد 17 لاین با درصد آلودگی بین 10 تا 20 درصد در گروه‌های L تا C و تعداد 6 لاین با درصد آلودگی بیشتر از 20 درصد در گروه‌های B تا A قرار گرفتند. لاینهای 32، 18، 55، 47، 40، 15، 8 و 31 به ترتیب با 0، 0، 5/0، 1، 1، 1، 5/1 و 5/1 درصد دارای کمترین درصد بوته‌های آلوده به بیماری پوسیدگی ذغالی سویا بودند. لاینهای شماره 10، 5، 13، 6، 4 و 28 به ترتیب با 33، 26، 75/25، 25، 24 و 22 درصد دارای بیشترین درصد بوته‌های آلوده بودند. پیشرفت بیماری بر روی ساقه تعدادی از بوته‌ها در لاینهای شماره 10، 6، 4، 13، 5، 28، 4، 38 و 60 مشاهده گردید. لاینهای شماره 18 و 32 بدون علائم آلودگی به پوسیدگی ذغالی در دو سال متوالی آزمایش به عنوان لاینهای برتر از نظر تحمل به بیماری تعیین گردیدند.
