قارچ Rhizoctonia solani یکی از مهمترین عوامل بیماریزای خاکزاد است که باعث مرگ گیاهچه بسیاری از محصولات مهم زراعی می شود. یکی از روشهای کنترل این بیمارگر مخرب کاربرد اسانسهای گیاهی علیه آن می باشد. اسانس ها دارای ترکیباتی با فعالیت های زیستی متفاوت، از جمله خواص ضد میکروبی می باشند. متابولیتهای ثانویه گیاهان، به عنوان موادی طبیعی با نقشهای اکولوژیکی در واکنشهای دفاعی گیاهان حائز اهمیت می باشند. شناخت و بررسی این متابولیتها می تواند کمک مؤثری به کنترل آفات و بیماری ها بنماید. در این مطالعه، اسانس های زیره سیاه و آویشن به روش تقطیر با آب استخراج شدند و اثر ضدقارچی این اسانس ها و قارچ کش های کربوکسین و تیابندازول بر روی قارچ (AG4) R. solani در شرایط آزمایشگاهی به روش اختلاط با محیط کشت در غلظت های مختلف ارزیابی شد و در آزمایش گلخانه ای ضمن تیمار بذر با اسانس ها و قارچ کش ها در غلظت های مختلف () اثر آنها در کنترل بیماری مقایسه گردید. با توجه به نتایج، در شرایط آزمایشگاه اسانس آویشن اثر بازدارندگی بیشتری نسبت به اسانس زیره سیاه و قارچ کش ها داشت بطوریکه حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) اسانس آویشن و زیره سیاه به ترتیب 1100 و 1200 ppm و برای قارچکش های کربوکسین و تیابندازول به ترتیب 4000 و 2000 ppm بود. همچنین حداقل غلظت قارچکشی (MFC) اسانس آویشن و زیره سیاه ppm1500 بود. در شرایط گلخانه ای، اسانس زیره سیاه در غلظت MIC در مقایسه با اسانس آویش و قارچکش ها موجب کاهش بیشتر شدت بیماری و افزایش معنی دار در فاکتورهای رشدی از جمله ارتفاع گیاهچه و وزن خشک و تر اندام های هوایی و زیرزمینی در مقایسه با شاهد سالم شد. این نتایج نشان می دهد که اسانس زیره سیاه با فرمولاسیون مناسب می تواند برای کنترل بیماری مرگ گیاهچه لوبیا مورد استفاده قرار گیرد.
