زنبور عسل (Apis florea F.) یکی ازدو گونه اصلی زنبورهای عسل رایج در ایران می باشد که در برخی ازاستان های جنوبی ایران یافت می شود. در این پژوهش علاوه بر بررسی خصوصیات مرفولوژیکی زنبور عسل کوچک، اثر شرایط جغرافیایی و اقلیمی در تغییرات مرفولوژیکی آنها نیز تعیین گردید. بدین منظور در سال 1389 از استان های سیستان بلوچستان، هرمزگان، کرمان، فارس، بوشهر، کهکیلویه و بویر احمد و خوزستان 600 زنبور کارگر از 30 کلنی جمع آوری گردید. سپس 17 خصوصیت ظاهری، اندازه گیری و در مجموع 10200 داده جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده با روش تجزیه تابع تشخیص انجام شد. نتایج نشان داد که طول خرطوم با بیشترین میزان تنوع به عنوان متمایز کننده ترین خصوصیات مرفولوژیکی در زنبور عسل کوچک ایرانی بوده همچنین تعداد قلاب های بال سمت راست تنوع بیشتری از تعداد قلاب های بال سمت چپ داشت. بنابر نتایج آزمون دانکن، زنبورهای منطقه کهکیلویه و بویراحمد با اندازه طول بند سوم و چهارم پشتی شکمی، طول و عرض بال جلو و طول پای عقبی زنبورهای درشت تری نسبت به زنبورهای سایر مناطق هستند و زنبورهای منطقه هرمزگان زنبورهای کوچک تری می باشند. نتایج میان همبستگی صفات ظاهری با یکدیگر و با شرایط جغرافیایی و اقلیمی نشان داد صفت طول بند سوم و چهارم پشتی شکمی با طول و عرض بال جلو و طول پای عقبی همبستگی مثبت معنی دار و صفت طول خرطوم با طول بال جلو و ایندکس کوبیتال همبستگی منفی معنی داری دارد. همچنین خصوصیات طول بند سوم و چهارم پشتی شکمی، طول و عرض بال جلو و طول پای زنبور عسل کوچک با عرض جغرافیایی، ارتفاع و میزان بارندگی سالیانه همبستگی مثبت معنی داری دارند. نتایج نشان دهنده این است که مناطق مرتفع تر و پرباران تر دارای زنبورهای بزرگ تری هستند که تعداد قلاب بال کمتری دارند.
