این پژوهش به منظور بررسی نقش پاتوژن های خاکزاد در بروز و پیشرفت عارضه زوال مرکبات در استان هرمزگان انجام گردید. بدین منظور به مدت یک سال نمونه برداری و بازدید از باغ های آلوده به این عارضه انجام شد. نمونه های برداشت شده از خاک و ریشه درختان آلوده جهت جداسازی پاتوژن های خاکزاد و نماتدهای انگل به آزمایشگاه منتقل شد. جداسازی عوامل قارچی به دو روش کشت مستقیم و تله گذاری با برگ لیموشیرین انجام گردید. به منظور جداسازی گونه های جنس فایتوفتورا از محیط کشت اختصاصی PARP استفاده شد. بررسی آلودگی به نماتد ها با رنگ آمیزی ریشه با اسید فوشین لاکتوفنل و شمارش نماتد چسبیده به ریشه یا آثار زخم های ایجاد شده روی آن انجام گردید. در مجموع 27 باغ در مناطق حاجی آباد، سیاهو و رودان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سه پاتوژن غالب جداشده از نمونه ها Phytophthora nicotianae، Phytophthora parasiticaو Fusarium solani می‌باشد. از تمام نمونه های مورد بررسی حداقل دو و از 37 درصد نمونه ها هر سه پاتوژن جدا شد. قارچ F. solani با 8/88 درصد بالاترین و Ph. nicotianaeبا 3/70 درصد کمترین فراوانی را داشت. در 5/28 درصد نمونه های مورد بررسی نماتد فعال Tylenchulus semipenetrans شناسایی شد و در برخی موارد زخم های روی ریشه نشان از وجود نماتد های انگل آزاد در خاک داشت. در مجموع می توان گفت که وجود ترکیبی از پاتوژن های خاکزاد همراه با نماتد های انگل که می تواند ناشی از جابجایی بی‌رویه خاک همراه با نهال از مناطق مختلف به این استان باشد باعث به هم خوردن تعادل بیولوژیکی خاک و معرفی استرین های مهاجم تر به منطقه گردیده که با اثر هم افزایی که برخی از این پاتوژن ها با همدیگر و یا نماتدها دارند توانسته اند موجی از آلودگی و خسارت را به همراه داشته باشند.
