بیماری پوسیدگی سفید با عاملSclerotium cepivorum یکی از گسترده‌ترین و خسارت‌زاترین بیماری‌های سیر در جهان و ایران است که هر ساله خسارت فراوانی در کشت و تولید این محصول مهم در کشور و از جمله استان همدان به دنبال دارد. در حال حاضر رایج‌ترین روش کنترل بیماری استفاده از قارچ‌کش‌های شیمیایی می‌باشد که آلوده کننده‌ی محیط زیست بوده، هزینه زیادی در بر داشته و به دلیل استفاده‌ی مکرر و خاکزاد بودن عامل بیماری تاثیر چندانی در کنترل بیماری ندارد. این تحقیق با هدف کنترل بیولوژیک عامل بیماری با استفاده ازTrichoderma harzianum (Th1, Th2, Th3, Th128) Trichoderma asperellum (Ta1, Ta2) و Talaromyces flavus (Tf1, Tf2, Tf3,Tf4) در شرایط آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه انجام یافت. برای این منظور ده جدایه از قارچ‌های آنتاگونیست فوق انتخاب شده و تاثیر آن‌ها ابتدا در شرایط آزمایشگاه با استفاده از روش‌های کشت متقابل، ترکیبات فرار و ترکیبات غیر فرار بر جدایه بیماریزا بررسی گردید. بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داد که شش جدایه Th1; Th2; Ta1; Ta2; Tf1; Tf2 به طور معنی‌داری رشد قارچ عامل بیماری را کاهش دادند. در مرحله‌ی بعد فرمولاسیون‌های بیولوژیک با استفاده از شش جدایه‌ی فوق در دو بستر آلی سبوس برنج (Rice BranTh1, RBTh2, RBTa1, RBTa2, RBTf1, RBTf2)، پیت (PeatTh1,PTh2, PTa1,PTa2, PTf1, PTf2) و بستر معدنی تالک (TalcTh1, TTh2, TTa1, TTa2, TTf1, TTf2) تهیه گردید و تاثیر آن‌ها در شرایط گلخانه روی کنترل بیماری پوسیدگی سفید سیر ارزیابی شد. طرح آزمایشی کاملا تصادفی با 21 تیمار شامل هجده تیمار فرمولاسیون بیولوژیک، یک تیمار شاهد آلوده، یک تیمار شاهد سالم و یک تیمار قارچ کش (کاربندازیم) بود. نتایج آزمایشات گلخانه‌ای نشان داد که بین تیمارها و شاهد آلوده از لحاظ درصد وقوع بیماری و شدت بروز آلودگی اختلاف معنی‌داری وجود دارد. ارزیابی های مزرعه ای نیز با نه فرمولاسیون منتخب گلخانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. در مزرعه فرمولاسیون RBTh1 کمترین میزان شدت و درصد وقوع بیماری را نسبت به سایر فرمولاسیون‌ها نشان داد و در حدود 70 درصد بیماری را کنترل کرد. بطور کلی نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که امکان کنترل بیماری مهم پوسیدگی سفید سیر با استفاده از قارچ‌های آنتاگونیست در بستر آلی به خصوص سبوس برنج وجود دارد. در فاز گلخانه و مزرعه بهبود فاکتورهای رشد در فرمولاسیون‌های بیولوژیک RBTh1, RBTh2, RBTa2 نسبت به سایر فرمولاسیون ها مشاهده شد. این موضوع اشاره به تاثیر مثبت و خاصیت تحریک‌کنندگی آنتاگونیست‌ها بر رشد گیاه دارد. بنابراین این فرمولاسیون های بیولوژیک می‌توانند جایگزین مناسب ترکیبات قارچ‌کش شیمیایی بوده و علاوه بر کنترل بیماری، منجر به بهبود فاکتورهای رویشی در گیاه شوند.
